________________
શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ
ત્રણવાર અય્યતના ભવ કરી ૬૬ સાગરોપમ લાયોપશમ સમ્યકત્વનો કાળ પૂરે એટલે ૧૩૨ સાગરોપમ લગે ગુણસ્વભાવે આ પચ્ચીશ પ્રકૃતિ ન બાંધે.
यदुक्तं - पणवीसाए अबंधो, उक्कोसो होइ सम्ममीसजुए |
बत्तीस सयमयरा, दो विजए अच्चुए ति भवा ||1|| પંચેન્દ્રિયને વિષે ૪૧ પ્રકૃતિની અબંધ સ્થિતિ - અબંધકાળ ઉત્કૃષ્ટ આટલો હોય તે ઉપરાંત કાળ રહે તો અવશ્ય તે પ્રકૃતિનો બંધ થાય અથવા અબંધક થઈ મોક્ષે જાય. આ અબંધકાળ પંચેન્દ્રિયની અપેક્ષાએ કહ્યો છે. એકેન્દ્રિયની અપેક્ષાએ નહી. કારણકે આ પ્રકૃતિઓમાં નરક દ્વિક વિગેરે કેટલીક પ્રવૃતિઓ એકે. આદિ બાંધે નહી. અનંતાનુબંધી આદિ કેટલીક નિરંતર બંધાય અને સ્થાવર નામ આદિ કેટલીક અંતર્મુહૂર્તે અંતર્મુહૂર્ત પરાવર્તમાને બંધાય માટે આ અબંધકાળ પંચેન્દ્રિયપણાની અપેક્ષાએ કહ્યો છે.
ગ્રંથકારે નહી કહેલ પ્રકૃતિઓનો અબંધકાળ. હવે ૭૯ પ્રકૃતિનો અબંધકાળ અન્યગ્રંથોના આધારે કહેવાય છે. પ્રત્યાખ્યાની -૪, અપ્રત્યાખ્યાની-૪, મનુષ્યત્રિક-૩, ઔદારિકદ્રિક-૨, અને વજ ઋષભનારાચ સંઘયણ-૧, એ ચૌદ પ્રકૃતિનો ઉત્કૃષ્ટ અબંધકાળ દેશોન પૂર્વક્રોડ વર્ષ છે. દેશોન પૂર્વકોડી લગે સંયમી આ ૧૪ પ્રકૃતિ ન બાંધે અને શેષ ૬૪ પ્રકૃતિઓ :જ્ઞાનાવરણીય-પ, દર્શનાવરણીય-૬, વેદનીય-૨, ગોત્ર-૧, અંતરાય-૫. મોહનીયની ૧૧: સંજ્વલન-૪, હાસ્યાદિ-૬, પુરુષવેદ નામની ૩૪ તે પિંડની૧૫, પ્રત્યેક-૬, ત્રણ-૧૦, સ્થાવર-૩ પ્રકૃતિનો અંતર્મુહૂર્ત ઉત્કૃષ્ટ અબંધકાળ છે. અંતર્મુહૂર્તનો અબંધકાળ શ્રેણીની અપેક્ષાએ ઘટે.
આ પ્રકૃતિઓ શ્રેણીમાં ચડે ત્યારે બંધવિચ્છેદસ્થાન પછી ન બંધાય. અને ૧૧ મા ગુણસ્થાનેથી પડે અને બંધયોગ્ય સ્થાન પામે ત્યારે ફરી અંતર્મુહૂર્તમાં
૧. કેટલાક ગ્રંથોમાં પ્રથમ વિજયાદિના ભવ અને બીજીવાર વિજ્યાદિ અથવા અચુતના ભવ એમ બતાવેલ છે. તેથી બીજીવાર વિજયાદિના બે ભવ કહીએ તો વિનયવિવુ વિરમ: વિજયાદિ કિચરમ અવતારવાળા છે એવો નિયમ ન માને તેમના મતે જણાય છે.
