________________
શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ
હોય. આ રીતે બધા આત્મપ્રદેશોમાંના કેટલાકમાં વિષમ અને કેટલાકમાં સમ વ્યાપાર હોય માટે વર્ગણાદિ થાય.
સર્વથી અલ્પ પરસ્પર સમાન વીર્યવ્યાપારવાળા કેટલાક આત્મપ્રદેશોનો સમુહ તે પહેલી જઘન્ય વર્ગણા. એક અધિક વીર્યવાળા આત્મ પ્રદેશોનો સમુહ તેને બીજી વર્ગણા. ઉત્તરોત્તર વર્ગણામાં પરસ્પર સમાન આત્મપ્રદેશો અલ્પ અલ્પ હોય છે.
આ રીતે એકોત્તર વૃદ્ધિવાળી શ્રેણીના અસંખ્યાતમાભાગ જેટલી વર્ગણાઓનો સમુહ તે સ્પર્ધક કહેવાય. પછી અસંખ્ય લોકાકાશ પ્રમાણ અંતર પડે વળી શ્રેણીના અસં. ભાગ જેટલી વર્ગણાનું બીજું સ્પર્ધક બને, આવા શ્રેણીના અસંખ્યાતમા ભાગ જેટલા એક સમયના આત્મપ્રદેશોના વીર્ય વ્યાપારમાંથી સ્પર્ધકો બને. તે સ્પર્ધકોનો સમુહ તેને યોગસ્થાન કહેવાય.
આવા સર્વ જીવ આશ્રયી યોગસ્થાન અસંખ્યાતા બને. નિગોદઆદિમાં અનંતાનંત જીવોને સમાન એક યોગસ્થાનક હોય. પૃથ્વીકાયાદિ, અને ત્રસાદિ જીવોમાં કેટલાકને સમાન વીર્યવ્યાપાર પણ અસંખ્યજીવોને હોય. તેથી યોગસ્થાન અનંતા નહી પરંતુ અસંખ્યાતા છે.
યોગની હાની–વૃદ્ધિ પણ થાય અને એકનું એક યોગ સ્થાનક અમુક સમય સુધી રહે પણ ખરું.
આ અંગે વધારે સ્વરૂપ કર્મપ્રકૃતિ બંધનકરણમાંથી જાણી લેવું. હવે જીવોને વિષે વધારે યોગ કોને હોય અને ઓછો યોગ કોને હોય તે એટલે કે અલ્પબહુત્વ કહે છે.
ઓછી શક્તિવાળાને યોગ વ્યાપાર ઓછો હોય તેથી એકેન્દ્રિયજીવોને સૌથી ઓછો યોગ હોય. એકેન્દ્રિયમાં પણ સૂક્ષ્મ અપર્યાપ્તા જીવોને ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયે સૌથી અલ્પયોગ હોય છે. તેના કરતા બાદર અપર્યાપ્તાનો જઘન્ય યોગ ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયે અસંખ્યાતગુણો હોય છે. સૂક્ષ્મ કરતા બાદરની શક્તિ વધારે છે તેથી આ પ્રમાણે સર્વમાં સમજવું.
87
