________________
: ૪૧ ઈન્દ્રિયોને વશ થઈ પીઠા પામી મરવું, ૩ અન્ત:શલ્યમરણું– બાણદિ શલ્યસહિત અથવા ભાવશલ્યસહિત મરવું, ૪ તદ્ભવમરણમરીને તે જ ભવમાં ઉત્પન્ન થવું, પ ગિરિપતન–પવર્ત ઉપરથી પડીને મરણ પામવું, ૬ તરૂપતન-ઝાડ ઉપરથી પડીને મરવું, ૭ જલપ્રવેશપાણીમાં પ્રવેશ કરીને મરવું, ૮ જવલનપ્રવેશ–અગ્નિમાં પ્રવેશ કરીને મરવું, ૯ વિરભક્ષણ-ઝેર ખાઈને મરવું, ૧૦શસ્ત્રપાત-શસ્ત્રના ઘાથી મરવું,૧૧વૈડાન-ગળે ફાંસો ખાઈને મરવું, ૧૨ પૃદ્ધસ્કૃષ્ટ-ગીધ વગેરે પશુ-પક્ષીઓ વડે ભક્ષણ કરાવાથી મરણ પામવું. હે સ્કન્દક ! એ બાર પ્રકારના બાલમરણવડે મરણ પામતે જીવ અનન્ત, નરકના ભવવડે આત્માને જોડે છે અને અનન્ત તિર્યચ, મનુષ્ય અને દેવના ભવરૂપ અનાદિ અનન્ત ચાર ગતિરૂપ સંસારાટવીમાં પરિભ્રમણ કરે છે. એ પ્રમાણે મરણ પામતો જીવ સંસારની વૃદ્ધિ કરે છે. તે પંડિતમરણે બે પ્રકારનું છે. પાદપિ ગમન અને ભક્તપ્રત્યા
ખ્યાન. પાદપપગ મને બે પ્રકારનું છે. નિહરિમ ( ઉપાશ્રય દિમાં મરણ પામે કે જેના કલેવરને બહાર કાઢવું પડે) અને અનિરિમ (અટવીમાં મરણ પામે કે જેના કલેવરને બહાર કાઢવાનું ન હોય). તે બન્ને પ્રકારના મરણ અવશ્ય સેવા વિગેરે પ્રતિકર્મ રહિત છે. ભક્તપ્રત્યાખ્યાનના પણ બે પ્રકાર છે-નિહ રિમ અને અનિરિમ. તે અવશ્ય સેવા વગેરે પ્રતિકર્મ સહિત છે. એ પ્રમાણે છે સ્કન્દક ! એ બે પ્રકારના પંડિતમરણવડે મરતે જીવ અનન્ત નારકના ભવથી આત્માને છુટે કરે છે યાવત્ સંસારાટવીનું ઉલ્લંઘન કરી જાય છે, એ પ્રમાણે બાળમરણવડે મરતે જીવ સંસારની વૃદ્ધિ કરે છે અને પંડિતમરણવડે તેને ક્ષય કરે છે. ' . .
* ' ' અહીં સકન્દક કાત્યાયનત્રીય બોધ પામે અને શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને વદન નમસ્કાર કરી તેણે એમ કહ્યું કે હે ભગવન! તમારી પાસે કેવલજ્ઞાનીએ પ્રરૂપે ધર્મ સાંભળવા ઈચ્છું છું ભગવતે કહ્યું-સુખેથી તેમ કરે, પ્રતિબંધ ન કરે.”
