________________
: ૨૨ : ઉ–હા મૈતમ! નરયિક, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવને તેણે જે પાપકર્મ ક્યાં હોય તેને વેદ્યા સિવાય મેક્ષ નથી.
કર પ્ર હે ભગવન્! એમ શા હેતુથી કહે છે કે કરેલા કર્મ વેદ્યા સિવાય મેક્ષ નથી ? - ઉ– હે ગતમ! મેં બે પ્રકારના કર્મ કહાં છે–પ્રદેશ કર્મ
અને અનુભાગ કર્મ. તેમાં જે પ્રદેશ કમ છે તેને જીવ અવશ્ય વેદે છે અને જે અનુભાગ કર્મ છે તેને કદાચ વેદે અને કદાચ ન દે. એ અહં તે જાણ્યું છે, સ્મર્યું છે, વિચાર્યું છે, વિશેષત: જાયું છે કે આ જીવ આ કર્મ આસ્થૂપગમિકી વેદના-વતાદિના સ્વીકારવડે કર્મને અનુભવ કરીને વેદશે અને આ જીવ આ કર્મ
પક્રમિકી વેદના-ઉદયપ્રાપ્ત કર્મના અનુભવવડે જે રીતે બાંધ્યું છે તે પ્રમાણે યથાનિકરણ–દેશકાળની મર્યાદાને ઓળંગ્યા સિવાય જે જે પ્રમાણે ભગવંતે દીઠું છે તે તે પ્રમાણે વિપરિણામ પામશે. તે માટે હે ગતમ! એમ કહું છું કે કરેલાં કર્મને વેદ્યા સિવાય મેક્ષ નથી.
-
પુદ્ગલ, ૪૩ પ્ર–હે ભગવન્! આ પુદ્ગલ અનન્ત અતીત કાળે શાશ્વત હતાં એમ કહી શકાય ?
ઉ–હા, ગૌતમ! આ પુગલ અનન્ત અતીત કાળે શાશ્વત હતાં એમ કહી શકાય.
૪૪ પ્રહ–હે ભગવન્! આ પુદગલ વર્તમાનકાળે શાશ્વત હોય છે એમ કહી શકાય?
ઉ–હાગતમ! વર્તમાનકાળે શાશ્વત હોય છે એમ કહી શકાય.
૧ વ્રતાદિ કષ્ટને સ્વયમેવ અયુપગમ-સ્વીકાર કરી તેવડે કર્મ વેદવાં તે આભ્યપગમિકી વેદના; સ્વભાવથી ઉદયપ્રાપ્ત કર્મને અનુભવ કરી કર્મ વેદવાં તે આપકનિકી વેદના.
