Kutchhma Jain Sanskriti Ek Drushtipat

SR No.: 022690
Original Sutra Author: N/A
Author: Nita Thakar
Publisher: Nita Animesh Thakar
Publication Year: 2005
Total Pages: 170
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 47

૧૭ મા સૈકામાં રાઓશ્રી પ્રાગમલજીએ (ઇ.સ.૧૬૯૮-૧૭૧૫) તપગચ્છના શ્રી વિવેકહર્ષગણિની અને અચલગચ્છના શ્રી કલ્યાણસાગરસૂરિજીની પ્રેરણાથી ધર્મનાં અને લોકકલ્યાણનાં અનેક કાર્યો કર્યા હતાં. અને રાજ્યમાં કેટલાક દિવસો માટે અમારિનું જીવરક્ષાનું પ્રવર્તન પણ કર્યું હતું. ગોવધ હંમેશને માટે બંધ કરાવ્યો હતો. નોંધનીય છે કે શ્રી વિવેકહર્ષગણિની પ્રેરણાથી ભુજ અને મોટી ખાખરમાં દહેરાસરો બંધાયા હતા. ભદ્રેશ્વર પાસે વડાલાનું દહેરાસર પણ એમની જ પ્રેરણાથી બંધાયું હતું એમ કહેવાય છે.
પ્રજાકલ્યાણના કાર્યો અને ગુણિયલ રહેણીકરણીને કારણે ૧૮મી સદીમાં કચ્છની પ્રજાએ મહારાઓશ્રી દેશળજી પહેલાને (ઇ.સ.૧૭૧૯૧૭૫૨) ‘દેશરા પરમેસરા' કહીને પરમેશ્વરના જેવું આદરણીય સ્થાન પોતાનાં હૈયામાં આપ્યું હતું.
૨૬
મહારાઓશ્રી લખપતજી (ઇ.સ.૧૭૫૨-૧૭૬૧) વિદ્યા પ્રત્યે ખૂબ પ્રીતિ ધરાવતા હતા. અને પોતે પણ કવિ હતાં તેના સમયમાં વિશ્વમાં અદ્વિતીય ગણાયેલી એવી કચ્છ વિશ્વવિદ્યાલય તે કચ્છની વ્રજભાષા પાઠશાળાની સ્થાપના ઇ.સ.૧૭૪૯માં કરી. રાજસ્થાનનાં કિસનગઢથી જૈન યતિ કનકકુશળજી ને બોલાવ્યાં, તેમને સન્માન્યા અને ‘ભટ્ટારક’ ની પદવીથી વિભૂષિત કર્યા, સાથે વ્રજભાષાની આ પાઠશાળાના આચાર્યપદે પ્રતિષ્ઠિત કરી તેમના નિભાવ માટે રેહા ગામ તેમને ક્ષિસમાં આપ્યું હતું.॰ આમ કચ્છનું પાટનગર ભુજ ૧૭ મા સૈકાથી અર્વાચીન સુધી વિદ્યાધામ તરીકે પંકાતુ હતું. ‘પાટણના જ્ઞાનભંડારો’ એ નામના લેખમાં મુનિ પુણ્યવિજયજીએ અહીંના કુશળ શાખાના યતિઓ વિશે ઉલ્લેખનીય નોંધ કરી છે.૨૮
૨૦૦૧ના ભૂકંપમાં રાપર (કચ્છ) નું ૨૧૨ વર્ષ જૂનું જિનમંદિર સંપૂર્ણ નષ્ટ થયું, પરંતુ જિનાલયમાં લાગેલો શિલાલેખ અખંડ મળી આવ્યો હતો. (શિલાલેખનો શબ્દશઃ અંશ ‘ભૂકંપમાં ભ્રમણ' પુસ્તક, પૃ.૧૨૮ માં આપ્યો છે.) તેમાં છ શ્લોકોની પ્રશસ્તિલેખ માં ત્રીજા શ્લોકમાં લખેલું છે : ‘‘કચ્છના મહારાજા લખપતજી થયાં તેમની ગાદીએ ગોડજી થયાં, તેમની ગાદીએ રાયધણજી (જેઓએ ઇસ્લામધર્મની અસરથી હિન્દુ મંદિરો તોડાવી કાળો કેર વર્તાવ્યો હતો તે) આવ્યા. તેમના આદેશથી આ મંદિર બન્યું છે. ||||''૨૯
30
કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ - એક દૃષ્ટિપાત