________________
(૮) મનફરા.
વિક્રમની ૧૭મી સદી વિ.સં. ૧૬૦૬ (ઇ.સ. ૧૫૫૦) ના પૂર્વાધમાં વસેલું આ ગામ પહેલા મનોહર, મનોહરમાંથી મણગર, મનહર, મનહરામાંથી છેવટે વર્તમાનમાં મનફરા તરીકે પ્રસિધ્ધ બન્યું છે.
કથાસૂત્રો અનુસાર કંથકોટના રાજા સાથે અણબનાવ થતાં ત્યાંથી આવેલા ઓસવાલો અહીં પાંચખેજડાના એક ખેતરમાં ગામ વસાવેલું. ગામનું તોરણ ગડા ગોત્રીય જૈન ઓસવાલોએ બાંધેલું. કંથકોટથી શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનની પ્રાચીન (લગભગ ૧૦૦૦ વર્ષ જૂની આ પ્રતિમા છે એમ કહેવાય છે.) પ્રતિમા અહીં લવાયા હતા. ૨૦૦૧ના ભૂકંપ પછી બનેલી ભીષણ પરિસ્થિતિના કારણે શાંતિનાથજી, વાસુપૂજયસ્વામી વગેરેની પ્રતિમાઓ મુંબઈ લઈ જવામાં આવી હતી. જે વિ.સં. ૨૦૫૮ (ઇ.સ. ૨૦૦૨) મહાસુદ-૨, ના પુન: જિનબિંબો ત્યાંથી પધાર્યા તેવી નોંધ ‘ભૂકંપમાં ભ્રમણ' પુસ્તકમાં કરેલી છે. ૧૬ પ્રાચીન જૈન તીર્થ - વસઇ મહાતીર્થ (ભદ્રેશ્વર)
જૈનોનું મહાનતીર્થ વસઈ કે વસહિકાએ ભવ્યનગરીના ખંડેરોમાંથી બચી ગયેલું એક માત્ર દહેરાસર છે. દંતકથા પ્રમાણે તે ૨૫૦૦ વર્ષ જૂનું છે. તેનાં વારંવારના જીર્ણોધ્ધારને કારણે તે
કેટલું જૂનું છે તે જાણી શકાતું નથી. ૧૭ હાલમાં આ તીર્થનો સંપૂર્ણપણે નવેસરથી જીર્ણોધ્ધાર થઈ રહ્યો છે. પરંતુ જિનમંદિરની પ્રતિકૃતિ તો ભૂકંપ પહેલાં હતી તેવી જ રાખેલી છે. સંદર્ભ ગ્રંથોમાં સચવાયેલી માહિતીના આધારે અત્રે તેનું મૂલ્યાંકન કર્યું છે.
આ દહેરાસરના બાહ્ય અને આંતરિકરૂપ જુદા જણાતાં હતાં. બાહ્યરૂપમાં ઘણું ખરું પ્રાચીન સૌંદર્ય તરવરતું હતું જયારે આંતરભાગમાં પ્રવેશતાં આધુનિક તત્વોના મિશ્રણ સમું જણાતું હતું. ૧૮
કચ્છમાં જૈન સંસ્કૃતિ- એક દૃષ્ટિપાત
૧૨૯
