________________
શરિયડ કોઈ વધુ પુરાવા મળતા નથી.
૩. વેસાડ પાસેનું વાસુકુંડ–તે આદેશમાં છે. વિદેહ રાજ્યમાં છે, ગંગાની ઉત્તરે છે, સમતલ ભૂમિમાં છે. તે વૈશાલીનું ઉપનગર હતું. તેની પાસે વૈશાલી, ગંડકી નદી, વાણિજ્ય ગ્રામ, હૃતિ પલાશ ચૈત્ય અને કેલ્લાગ સન્નિવેશ હતાં. આજે બેસાડ, બનિયા અને કેલવા ગામ છે. તેની અને કેલવાની વચ્ચે કમરગામ, નદીને જળમાર્ગ અને સ્થળમાર્ગ લેવા જોઈએ તે નથી. માત્ર સ્થળમાર્ગ છે. તેની પાસે કામનછાપરાગાછી છે, જે ઊલટી દિશામાં છે. વિશાલી અને ક્ષત્રિયકુંડ પાસે પાસે હવાને પુરાવો મળતા નથી એટલે તે દૂર દૂર હતાં, આજે પણ દૂર દૂર છે. કુંડપુરમાંથી વાસુકુંડ શબ્દ બની શકે નહીં. કુડપુર, બ્રાહ્મણકુંડ, ક્ષત્રિયકુંડ અને પાવાપુરી અહીંથી દૂર દૂર હતાં અને આજે પણ દૂર દૂર છે. સિદ્ધાર્થ રાજા અહીં થયા નથી કેમકે તેમને “વિદેહની ઉપાધિ નહતી. રાજા નંદિવન પણ અહીં થયા નથી, કેમકે મગધરાજ કેણિકે વૈિશાલી અને તેનાં પરાંનો નાશ કરી ત્યાં પોતાની સત્તા
સ્થાપી, ત્યારે નદિવર્ધન વૈશાલીથી દૂર ક્ષત્રિયકુંડમાં રાજ્ય કરતા હતા. માતા ત્રિશલા વિદેહનાં હતાં, તેથી ભગવાન
વદેહીદન” કહેવાયા. ભગવાન વૈશાલી વિભાગમાં વિશેષ વિચર્યા છે તેથી “વૈશાલિક” પણ કહેવાયા છે. સિદ્ધાર્થ રાજા અને નંદિવર્ધન રાજા અહીં થયા નથી, તેમ ભગવાન પણ અહીં જગ્યા નથી.
એકંદરે ૧ ક્ષત્રિયકુંડ, ૨ કુંડલપુર અને ૩ વાસુકંડ એ ત્રણે સ્થાને આજે વિદ્યમાન છે, તેમાં ક્ષત્રિયકુંડ હોવાનું
