________________
રશિયનું ચામાસાં ત્યાં કર્યાં છે. નાલંદા પાસે પુર હતું, એના એક પણ ઉલ્લેખ મળતા નથી. તે ક્રુડપુર નાશ પામ્યું તેના ચ પુરાવા મળતા નથી અને આજે પણ ત્યાં કુડપુર નામનું ફાઈ સ્થાન જ નથી. આજે ત્યાં કુંડલપુર છે. આવી પરિસ્થિતિ હાવાથી દિગબરા પણ તે કું ડલપુરને નિશ્ચયથી ક્ષત્રિયકુંડ હાવાનુ માનતા નથી. સ્પષ્ટ વાત છે કે, કુંડલપુરને કુડપુર ઠેરાવનાર સબળ પ્રમાણ એકે નથી. એટલે વધુ પ્રમાણેા ન મળે ત્યાં સુધી આ સ્થાનને ક્ષત્રિયકુંડ માનવાનું મુલતવી રાખી આગળ વધીએ.
હવે ક્ષત્રિયકુંડ લછવાડ પાસે આવ્યું કે વૈશાલી પાસે ? એમાં પહેલા અનેત્રીજા મતના નિર્ણય કરવાનું ખાકી રહે છે. • સપ્રમાણ-વિચારણા:
ક્ષત્રિકુડ કયાં આવ્યું ? આ માટે આધારસ્તંભ તા માત્ર જ્ઞાત, વિદેહ, વૈશાલિક, ગણરાજ, કુડપુર, ક્ષત્રિયકુંડ, બ્રાહ્મણકુંડ, બ્રાહ્મણુગ્રામ, કર્મોર, કાલ્રાગ, ગાંતિક, જળમાર્ગ, વિહારમા, વિહારસ્થાના વગેરે વગેરે શબ્દોના પ્રત્યે મળે છે તે જ છે. અને તેના આધારે જ આપણે સત્ય પામી શકીએ તેમ છીએ.
એટલે આપણે હવે તે તે શબ્દો અને તે અંગેના માન્યતાઓ છે, તેના આધારે ક્ષત્રિયકુંડની વાસ્તવિક ક્ષેત્રસ્થિતિ ઇત્યાદિના સ્વતંત્ર વિચાર કરીએ.
૧. આ દેશ અને ક્ષનિયકુંડા
ભારતવર્ષના મધ્ય ખંડમાં સાડી પચીસ આય દેશ છે. તીથ કરાની કલ્યાણક ભૂમિએ અને પ્રાયઃ વિહારભૂમિ
૧
