________________
ક્ષત્રિયકુંક જે સ્થાને ભગવાન મહાવીર સ્વામીને જન્મ થયો છે તે સ્થાનને અમે ક્ષત્રિયકુંડ કહીએ છીએ, જે લકવાડની પાસે છે.”
આ સાંભળતાં જ તેણે આનંદમાં આવીને કહ્યું, છે ત્યારે એમ પૂછેને કે અહીંથી જન્મસ્થાન કેટલું દૂર છે? આ દેશના લેકે તે સ્થાનને જન્મસ્થાન” તરીકે ઓળખે છે, ક્ષત્રિયકુંડ તરીકે તેને ખાસ કઈ પિછાણતું નથી, માટે હવે તમે હરકોઈને “જન્મસ્થાન કેટલું દૂર છે એમ પૂછશે, એટલે તમને બરાબર ઉત્તર મળશે.”
તે ભાઈની આ વાત સાચી હતી. આ પ્રદેશની જનતા ક્ષત્રિયકુંડને જન્મસ્થાન તરીકે જ ઓળખે છે અને જન્મસ્થાન પૂછવા માત્રથી તેઓ ક્ષત્રિયકુંડનું નજીકપણું દૂરપણું તથા રસ્તે બરાબર બતાવતા હતા. અંતે અમે પિોષ વદિ ૭ ને દિવસે ક્ષત્રિયકુંડ આવી પહોંચ્યા.
વીસમા તીર્થંકર શ્રમણ ભગવાન શ્રીમહાવીરસ્વામીની એ જન્મભૂમિ ! ભ૦ મહાવીરસવામીનાં ચ્યવન, જન્મ અને દીક્ષા એમ ત્રણ લ્યાણકે અહીં થયાં છે. એટલે ક્ષત્રિયકુંડ તે ભારતવર્ષનાં પવિત્રમાં પવિત્ર ઐતિહાસિક તીર્થધામોમાં અગ્રગણ્ય તીર્થધામ છે. ઐતિહાસિક ભલભૂલવણી
પણ ઈતિહાસના અભ્યાસી અમને–તરત જ ઈતિહાસવિદે વચ્ચે લાંબા સમયથી ક્ષત્રિયકુંડના સ્થળ વિષે ચાલી રહેલી ચચો યાદ આવી. અનેક વાદો વર્તતા હતા ને વિવાદને પાર નહોતે. શ્રમણ ભગવાને પિતાનાં ત્રણ કલ્યાણકાથી જેને પાવન કર્યું એ બડભાગી ક્ષત્રિયકુંડનગર વિષે જ વિવાદ?
