________________
રાજર્ષિ કુમારપાલ
૧૪૩ છે અને એ ભાગ્યદત્ત રાજ્યનું રક્ષણ પિતાની સમશેરના બળે કરવા પિતે સમર્થ છે, એ જાતનું દઢ સ્વાભિમાન એના પૌરુષમાં ઊછળતું હતું, અને તેથી એ અભિમાનને પ્રભાવ બતાવવા માટે એણે પિતાના આપ્તજનને નાશ કરવામાં પણ કશી વાર ન લગાડી. એથી ઊલટું, જે સાજણ કુંભારે એક વખતે કાંટાના ઢગલા તળે છુપાવી સિદ્ધરાજના સૈિનિકેથી એના જીવિતનું રક્ષણ કર્યુંતેને રાજ્ય મળતાંની સાથે જ પિતાની સેવામાં બોલાવી, તેણે કરેલા ઉપકારના બદલામાં સાત ગામના પટાવાળું ચિત્તોડનું વર્ષાસન એણે બાંધી આપ્યું. એનું આવું વર્તન જોઈ અંદરના વિરોધીઓ થરથરી ગયા અને બધો વિરોધભાવ છોડી દઈ એના અનન્ય સેવાપરાયણ થયા. બલાલઉપર વિજય
એવા વિરોધીઓમાંને એક અગ્રણે ચાહડ નામને ખાનદાન રાજકુમાર, જે રાજ્યના લશ્કરમાં ઘણે માનીતું હતું અને જેને સિદ્ધરાજે પિતાના પુત્ર તરીકે પાળે હતો, તે કુમારપાલનું સાંનિધ્ય છેડી શાકંભરીને ગર્વિક ચાહમાન અર્ણોરાજની સેવામાં જઈ રહ્યો અને તે રાજાને કુમારપાલની વિરુદ્ધ ઊભું કરી, એના રાજ્યની જડ ઉખેડવા, તેણે ગુજરાતની સીમા સામે લડાઈના મરચા મંડાવ્યા. કુમારપાલના ભવિષ્ય માટે એ સમય અત્યંત કટોકટીને હતો. એને સામેતેમાંના ઘણા ખરા, ઉપરથી પક્ષમાં પણ અંતરથી વિપક્ષમાં જણાતા હતા. ચાહડ રાજકુમારની ચાલાકીથી ભાલવાને સ્વામી બલ્લાલદેવ પણ બીજી બાજુથી ગુજરાત ઉપર આક્રમણ કરવા તૈયાર થયો હતો, અને તેમ કરી તેણે કુમારપાલની સ્થિતિ સૂડી વચ્ચે સોપારી જેવી કરી મૂકી હતી. પરંતુ કુમારપાલના ભાગ્યબળે એના રાજકારભારીઓ, જેમની નિયુક્તિ એણે જાતે જ કરી હતી, તેઓ વધારે સમર્થ અને વિશ્વાસુ નીવડ્યા. તેમની કુશળતાથી ગુજરાતને પ્રજા વર્ગ નવા રાજા તરફ પૂર્ણ સહાનુભૂતિવાળો બન્યો હતો અને સૈનિકવર્ગ
