________________
કર્મ કરવું, કામના ન રાખવી. કાર્ય કરવું, ફળની ઈચ્છા ન રાખવી. બધું જ નિષ્કામભાવે કરવું.
હા, તે અકર્મણ્યભાવને ધારણ કરતો નથી.
કર્મ જરૂર કરે છે. પોતાના કર્તવ્યને જરૂર તે પૂર્ણ કરે છે. પણ બધું જ નિષ્કામભાવે.
સર્વ કર્મ એ કરે છે, પણ કર્તાભાવે નહિ.
અને તેથી જ તેના કર્મમાં તે નિષ્કામભાવનું આરોપણ કરે છે. કારણ કે તે દેહધારી આત્મા એવો પરમશુદ્ધાત્મા છે, એવું તે જાણે છે.
તેથી તે મનુષ્ય સર્વ કર્મ કરે છે, છતાં પણ તે નિષ્કામ થાય છે! આ વાતને તે બરાબર જાણે છે. કારણ કે શહાત્માના જ્ઞાનને કારણે તે નિષ્કામભાવ અનુભવી શકે છે. . .
पूर्णशुद्धाऽऽत्मनि प्रेम, यस्य पूर्ण प्रजायते। सर्वकर्मसु निर्लेपः, कर्मयोगी भवेन्महान् ॥५४॥ દેહધારી આત્મા પૂર્ણશુદ્ધાત્મા છે. મનુષ્ય આ પૂર્ણશુદ્ધાત્મામાં પ્રેમ અનુભવે છે. આવો મનુષ્ય સાચે જ મહાન કર્મયોગી છે.
કારણ કે કર્મયોગી સર્વ કર્મ કરે છે, પરંતુ તે તેમાં સર્વદાનિર્લેપ જ હોય છે. જલકમલવતુ તે કર્મ કરે છે. કમલ જલમાં રહ્યા છતાં નિર્લેપ રહે છે, તેમ તે આ જગતમાં સર્વ કર્મ કરે છે, પરંતુ તે નિર્લેપ રહીને.
કારણ કે તે જાણે છે કે દેહધારી આત્મા પૂર્ણશુદ્ધાત્મા છે. - શુદ્ધાત્મા કર્મથી નિર્લેપ છે.-શુદ્ધ પ્રતિતર-પૂર્ણ પ્રેમ થાય છે. - તે કર્મનો કર્તા નથીકર્તા ભાવ તે અનુભવતો નથી..
બસ, આ અને આવી બધી જ્ઞાનયુક્ત સમજણને કારણે તે મહાન કર્મયોગી છે. “આ હું કરું' કે “આ મેં કર્યું એવો મિથ્યા બકવાસ તે કરતો નથી. - કર્મ કરતો હોવા છતાં કર્મનો કર્તા તે નથી, તેવો ભાવ તે સતત અનુભવે છે.
એનું કાર્ય કર્મ કરવાનું છે. ફળમાં તેનો અધિકાર નથી. તેથી તે સર્વ કર્મમાં નિર્લેપ થઈ શકે છે.
ને સાચા અને મહાન કર્મયોગીનું તે લક્ષણ છે.
