________________
संपत्तौ च न हर्षोऽस्ति, विपत्तौ न च शोकिता । यस्य तस्य समत्वेन, मुक्ति र्भवति निश्चयः ॥ ५२ ॥ સંપત્તિ અને વિપત્તિ તો આવ્યે જ જાય છે.
ક્યાંક વિપુલ સંપત્તિ અચાનક આવે છે.
ક્યાંક વિપત્તિના વાદળો અચાનક જ માનવ જીવનને ઘેરાઈ વળે
છે.
સંપત્તિને કારણે મનુષ્ય અહોભાવ અનુભવે છે ને મારી પાસે અઢળક સંપત્તિ છે.’ એવું અભિમાન ધારણ કરે છે અથવા ‘હું વિપુલ સંપત્તિનો સ્વામી છું.’ એવો ગર્વ પ્રદર્શિત કરે છે.
સંપત્તિ અહંકારનું કારણ બને છે. સંપત્તિ છકી જવાનું નિમિત્ત બને છે.
સંપત્તિવાન પોતાની જાતને ઊંચી સમજવા લાગી જાય છે. કારણ કે બીજાની પાસે નથી, તે એની પાસે છે.
અઢળક દ્રવ્ય છે. પાર વિનાની ચીજો છે. અપાર વૈભવી ઠાઠ છે. અસંખ્ય નોકર ચાકરો છે. મૂલ્યવાન વસ્ત્રો છે. કિંમતી આભૂષણો છે. ઝગારા મારતા હીરા અને રત્નો છે.
મોંઘીદાટ મોટરો છે. દોમદોમ સાહ્યબી છે.
એનો ‘હું’ ખૂબ મોટો થઈ જાય છે. ‘હું’ એટલે સંપત્તિવાન.
‘હું’ એટલે અઢળક દ્રવ્યનો માલિક. ‘હું’ એટલે સત્તા. ‘હું’ એટલે રૂઆબ.
‘હું’ એટલે અહમ્. ‘હું’ એટલે ગર્વ. ‘હું’ એટલે ચઢિયાતો. ‘હું’ નો હુંકાર એની વાણી અને વર્તનમાં દ્રષ્ટિગોચર થાય છે. અને આ બધું તેની પાસે હોવાથી તે ગર્વને ધારણ કરે છે. એના અવાજમાં તોછડાઈ આવી જાય છે. એની નજરમાં તુમાખી આવી જાય છે. છકી જાય છે એ.
સંપત્તિહીન માનવોને એ તણખલા તોલે સમજવા લાગે છે. પોતાને બહુ મોટો સમજે છે. ખરેખર એવું નથી.
૫૯
