________________
पुण्यात्स्वर्गो भवेच्छ्वभ्रं, पापात्सर्वदेहिनाम् । મુખ્યાવુર્ધ્વમય: પાપાત્, ધર્મો મોક્ષાય નાન્તે ૭૨ II
કર્મનું પરિણામ માણસે ભોગવવું જ પડે છે. દુઃખી થનાર માણસ કોઈ સમયે પૂર્વે કરેલા પાપ કર્મનું ફળ ભોગવી રહ્યો છે એમ જાણવું. સુખમાં રહેનાર મનુષ્ય એણે પૂર્વે કરેલા પુણ્ય કર્મનું ફળ ભોગવી રહ્યો છે એમ સમજવું.
પાપ અને પુણ્ય. કર્મોના બે પ્રકાર. એકમેકના વિરોધી. પાપ કર્મ કરનાર દુઃખનો ભોગવનાર અને નરકનો વાસી બને છે. પુણ્ય કરનાર સુખનો ભોગવનાર બને છે અને ઊર્ધ્વ ગતિને પ્રાપ્ત થાય છે ને મોક્ષમાર્ગી બને છે.
જગત આવા પાપ પુણ્ય કર્મોથી ભરપુર છે. પાપાત્માઓનો પાર નથી.
મનુષ્યને પાપનો સંકોચ નથી. એને પાપની શરમ નથી. દુરાચારનો આશરો લઈ સતત દુર્બુદ્ધિને વશવર્તી માણસ અધમ કૃત્યનો કરનાર બને છે. એના હાથે હિંસામય અને અનૈતિક કાર્યો થાય છે, પણ આશ્ચર્યની વાત તો એ છે કે -
આજે તો માણસ કાળના પ્રભાવને કારણ કે પછી ખોટી સંગતને કારણે પાપકર્મને શરમ નહિ, પણ ગૌરવ સમજવા લાગ્યો છે. પાપથી એ પસ્તાતો નથી. પાપથી એ શરમાતો નથી. પાપથી એને દુઃખ થતું નથી.
પાપ જાણે એના જીવનનું અભિન્ન અને અનિવાર્ય અંગ બની ગયું હોય એ રીતે આ જગતમાં મનુષ્યને વર્તતો જોઈ શકાય છે.
બલ્કે એમ કહી શકાય કે તેને પુણ્ય કરતા પાપ વધારે ફાવે છે, વધારે ગમે છે, વધારે આનંદ આપે છે.
જગત દ્વિસ્વભાવીય છે.
તેની પ્રકૃત્તિમાં ભિન્નતા છે. તે શેતાન પણ છે ને સજ્જન પણ છે. તે ગુણિયલ ધર્મીજન છે, તો પાપમાર્ગી શેતાન પણ છે.
પાપ એને ભાવે છે. પાપ એને ગમે છે.
તેથી પાપ માર્ગેથી પાછા વળવાની તેને ક્યારેય ઈચ્છા થતી નથી. કારણ પાપ માર્ગની સુંવાળી સડક તેને આનંદ આપે છે.
૮૭
