________________
(૨)
શ્રી ભગવતી સૂત્ર. नस्वा श्रीवर्द्धमानाय श्रीमते च सुधर्मणे । "सर्वानुयोगवृद्धेभ्यो वाण्यै सर्वविदस्तथा ॥ २ ॥ एतट्टीकाचूर्णी जीवाभिगमादिवृत्तिले शांश्च । संयोज्य पञ्चमाझं विवृणोमि विशेषतः किञ्चित् ॥ ३॥ युग्मम्
શ્રી મહાવીર પ્રભુને, શ્રીમાન સુધર્મા સ્વામીને, સર્વ (ચાર) અનુયેગને જાણનારા સ્થવિરેને અને સર્વજ્ઞ પ્રભુની વાણીને નમસ્કાર કરી આ ટીકાની ચૂર્ણ અને જીવાભિગમ વિગેરે સૂત્રની વૃત્તિના ભાગને જોડી દઈ આ પાંચમાં-અંગરૂપ શ્રી ભગવતી સૂત્ર ઉપર જરા વિશેષપણે વિવરણ કરું છું. ૨-૩
© શાસ્ત્ર પ્રસ્તાવના -
સમવાય સૂત્ર નામના ચોથા અંગની વ્યાખ્યા કરવામાં આવી છે. હવે તે પછીના અવસરે–પ્રસંગે પ્રાપ્ત થયેલા વિવાહપ્રજ્ઞપ્તિ નામના પાંચમા અંગની વ્યાખ્યા કરવાનો આરંભ કરવામાં આવે છે. આ પાંચમું અંગ શ્રી મહાવીરપ્રભુ રૂપી મહારાજાએ મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન અને અવિરતિ રૂપ શત્રુઓની સેનાને નાશ કરવાને નિયુકત કરેલા એક ઉન્નત વિજય હસ્તીની ઉપમાને પ્રાપ્ત થયેલું છે. વિજયહસ્તી જેમ પોતાની સુંદર પદપદ્ધતિ –ચાલવાની છટાથી ચતુર જનના મનને રંજન કરે છે, તેમ આ પાંચમું અંગ ભગવતી સૂત્ર પિતાની સુંદર પદપદ્ધતિ વાકયરચનાથી વિદ્વાનોના મનને રંજન કરે છે. અનેક ઉપસર્ગો આવી પડે તોપણ જેમ તે વિજય હસ્તીનું સ્વરૂપ નાશ રહિત-નિરાબાધ રહે છે, તેમ આ પાંચમા અંગનું સ્વરૂપ ઉપસર્ગો, નિપાતો અને અવ્યયેથી યુક્ત છે. જેમ તે વિજયહસ્તીના શબ્દ–ગર્જનાઓ ઘણી મોટી છે, તેમ આ પાંચમાં અંગમાં જેલા શબ્દની ગર્જના ઘણાં ઉદાર અર્થવાલી છે. જેમ તે વિજયહસ્તી લિંગ-
ચિન્હની રચનાથી યુક્ત છે, તેમ આ પાંચમું અંગ ત્રણ લિંગ અને આઠે વિભક્તિઓથી યુક્ત છે. જેમ તે વિજયહસ્તી સત્પષેએ વિખ્યાત કરે છે, તેમ આ પાંચમું અંગ
૧ વિદને. ૨ મ, પરા વગેરે ઉપસર્ગો. ૩ પુલિંગ, લિંગ અને અને નપુસકલિંગ,
