________________
શ્રી ભગવતીસૂત્ર
અને સામાયકને અર્થ પણ જીવજ છે, કારણકે, કર્મનું જે અનુપાદાન–અગ્રહણ ઇત્યાદિ ગુણે જીવના જ છે, તે જીવથી જુદા નથી, એવી રીતે પ્રત્યાખ્યાન, સંયમ, સંવર, વિવેક અને વ્યુત્સર્ગ તથા તેમના અર્થ પણ જીવના ગુણરૂપ હેવાથી જીવ રૂપેજ સમજવા.
કલાસસિત પુત્ર સાધુએ સ્થવિર ભગવાનને કહ્યું, હે આર્યો! જે તમારા મતમાં આત્મા–જીવજ સામાયિક, પચ્ચખાણ, સંયમ, સંવર, વિવેક અને ઉત્સર્ગ તથા તેમના અર્થરૂપ હેયતો તે પછી તેને ત્યાગ કરી કેધ, માન, માયા અને લોભને તમે શા માટે નિંદે છે? એટલે “ન્નિવાન, હિમ, ગgi aોતિરાઇિત્યાદિ પદે બેલી ગુરૂ સાક્ષીએ કેમ નિંદે છે ?
સ્થવિર ભગવાન કહે છે, હું કલાસવેસિપુત્ર, અમે જે નિંદા કરીએ છીએ તે સંયમને અર્થે કરીએ છીએ.
કાલા સિત પુત્રને આ પ્રશ્ન કરવાનો આશય એ છે કે, જે સામા'યિકવાલો હોય તેણે ક્રોધાદિકને ત્યાગ કરેલા હોય છે, તે પછી તે નિંદા
અને ગહના શબ્દ કેમ બોલે? કારણકે તેવા ઊગાર કોધ થયા વિના નીકલતા નથી તેના આ પ્રશ્નનો ઉત્તર સ્થવિર આર્યો એટલો આપ્યો કે, એ શબ્દ અમારે સંયમને અર્થે બોલવા પડે છે; કારણકે, અવઘની ગહણામાં રાંયમ હોય છે અને અવની અનુમતિમાં સંયમનો છેદ થાય છે. પછી કાલાસિત પુત્ર સાધુએ સ્થવિર ભગવાનને પ્રશ્ન કર્યો કે, હે આર્ય, શું ત્યારે ગર્લાસંયમ છે કે અગહસંયમ છે?
સ્થવિર ભગવાને ઊત્તર આપ્યું, હે કાલાસિત પુત્ર, ગહ સંયમ છે અગહસંયમ નથી કારણકે જે ગહ છે તે સર્વ રાગાદિક દેષને અથવા પૂર્વકૃત પાપને વા વૈષને ખમાવે છે, તેમજ તે બાલ્ય એટલે મિથ્યાત્વ-અવિરતિને જ્ઞપરિજ્ઞા અને પ્રત્યાખ્યાન પરિજ્ઞાથી જાણુને અર્થાત તેના પચ્ચખાણ લઈને તે ખપાવે છે, એવીરીતે નિચે અમારો આત્મા સંચમને વિષે અત્યંત સ્થિર થાય છે, અથવા આત્મરૂપ સંયમને પ્રાપ્ત થાય છે, આત્માં સંયમના વિષયમાં પુર્ણ થાય છે, સંયમ ઉપસ્થિત થાય છે, અને અત્યંત અવસ્થાથી થાય છે.
સ્થવિર ભગવાનના આ વચને સાંભળી તે સમયે કાલાસિત પુત્ર અનગાર સાધુ પ્રબુદ્ધ થઈ ગયે તેણે સ્થવિર ભગવાનને વંદન કરી નમસ્કાર કર્યો પછી તેમણે આ પ્રમાણે કહ્યું, હે ભગવન, પૂર્વે જે પદ અજ્ઞાન પણાને
