________________
શતક ૧ કુ.
( ૧૪૭ ) સમ્યગદર્શનમાં રહેલા બે ઇંદ્રિયજી ક્રોધને ઉપયોગ કરનારા છે કે નહીં? એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં તેના એંશી ભાંગા થાય એમ કહેવું. " જ્ઞાનદ્વારમાં બેઇદ્રિના પ્રશ્નમાં એ ઉત્તર છે કે, તે બેઇદ્રિય
જ્ઞાની છે, અને અજ્ઞાની પણ છે, તેમાં જે જ્ઞાની છે તે મતિજ્ઞાની અને શ્રુતજ્ઞાની છે, એમ સમજવું. બાકી તેજ પ્રમાણે તેના એંશી ભાંગા સમજવા.
- યોગ દ્વારમાં–બે ઇંદ્રિય જીવોના પ્રશ્નમાં એવો ઉત્તર છે કે, તે બે ઈદ્રિયજી મનેયોગી નથી, પણ વચનગી અને કાયયોગી છે. બાકીનું તેજ પ્રમાણે સમજવું એજ પ્રમાણે તેઈદ્રિય અને ચેઈદ્રિય ના સૂત્ર પ્રશ્નોત્તર રૂપે સમજવા.
ભગવાન કહે છે, હે ગૌતમ, જે પંકિય તિર્યંચયોનિના જીવો છે, તે નારકીના જીની જેમ સમજવા. વિશેષમાં એટલું કે, જ્યારે તેમના સત્યાવિશ ભાંગા હોય ત્યારે અભંગક કરવું, એટલે ત્યાં ભાંગાને અભાવ સમજે. અહિં સમજવાનું કે, જયાં નારકીના સત્યાવીશ ભાંગા હોય છે, ત્યાં પંકિય તિર્યંચજીના ભાંગા દેતા નથી. અભંગક જઘન્ય સ્થિતિવગેરેમાં હોય છે, તે પ્રથમ દર્શાવેલું છે, અને તે ભાંગાને અભાવ કેંધાને દિકને ઉપયોગ કરનારા ઘણું હોવાથી, એકી સાથે તેઓમાં હોઈ શકે છે; આ વિષે બધા સૂત્રે નારકીની જેમ જાણવા.
શરીરદ્વારમાં એટલે વિશેષ છે કે,–પંચૅકિય તિર્યંચ નિ જીવો દારિક, વૈકારિક, તેજસ અને કાર્મણ–એ ચારે શરીર હોય છે, અને તે તે સર્વમાં ભાંગાને અભાવ છે.
સંહનન દ્વારમાં–પંચૅપ્રિય તિર્યંચ જીવોને વજનારાચસંહનનવાળા સમજવા.
સંસ્થાન દ્વારમાં-પચેંદ્રિય તિય જીવોને સમચતુરસ વગેરે છે સ્થાને સમજવા,
લેશ્યાદ્વારમાં-ચંદ્રિય તિર્યય જીવોને કૃષ્ણ લેશ્યા વગેરે છ લેશ્યાઓ સમજવી.
ભગવાન કહે છે, હે ગતમ, જેવી રીતે નારકીઓને દશ સ્થાનોમાં કહ્યા છે, તેમ મનુષ્યને દશે સ્થાનમાં પણ કહેલા સમજવા. જે સ્થાનોમાં નારકીઓના એંશી ભાંગા કહેલા છે, તે સ્થાનમાં મનુષ્યના પણ એશી ભાંગ કહેલા સમજવા.
