________________
(૦૮)
શ્રી ભગવતી સૂત્ર.
ગૌતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, જે કર્મ કુદય આવ્યું ન હોય. તે જીવ ઉપરામાવે છે, તે શું ઉત્થાને કરીને, કર્મ કરીને, બલે કરીને, વીયૅ કરીને અને પુરૂષાર્થ–પરાક્રમે કરીને? અને હે ભગવન, ઉદય આવેલું તે કર્મ જીવ આત્માએ કરીને વિદે અને આત્માએ કરીને ગહે? તે વિષે શું છે?
ભગવાનું કહે છે હે ગતમ, અહિં સર્વ પરિપાટી એવી રીતે જ કહેવી. વિશેષમાં એટલું છે કે, જે કર્મ ઉદય આવ્યું હોય તે વેદે છે અને જે કર્મ ઉદય આવ્યું ન હોય તે વિદાતું નથી, તેવી રીતે પુરૂષાર્થ–પરાક્રમ સુધી સમજવું.
ગતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, ત્યારે જીવ પોતાના આત્માએ કરી તે કર્મની નિર્જરા કરે છે, અને પોતાના આત્માએ કરીને નિંદે છે, તે વિષે શું છે?
ભગવાન કહે છે, હે ગતમ, એ સર્વ પરિપાટી એ પ્રમાણે જ છે. વિશેષમાં એટલું છે કે, તે કર્મ ઉદય આવ્યા પછીના અનંતર સમયે, પશ્ચાતુ-અતીતકાલે કરેલા કર્મની નિર્જરા કરે છે, તે પુરૂષાર્થ-પરાક્રમ કરવા સુધી સમજી લેવું.
ઉપર કહેલ કાંક્ષાહનીય દવાથી તે નિર્જરા કરવા સુધીના સર્વ સૂત્રોને વિસ્તાર નારકી પ્રમુખ ચાવીશ દંડક ઉપર ઘટાવવાને ગૌતમ સ્વામી પ્રશ્ન કરે છે.
ગૌતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન, જે નારકીના જીવે છે, તે કક્ષામોહનીય કર્મને વિદે છે? જેમ ઓઘિક જીવ તેમ નારકીના જેવો તે સ્વનિત કુમાર સુધીના જીવ સુધી કહેવા..
આ ઉપરથી એમ સૂચવ્યું છે કે, ગતમ સ્વામીના એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં ભગવાનું કહે છે કે, હે ગતમ, હા તે નારકીના છો કાંક્ષાહનીય કર્મ વેદે છે. ત્યારે ગતમ સ્વામી પ્રશ્ન કરે છે કે, “તે શા કારણથી દે છે ? તેના ઉત્તરમાં ભગવાન “હિં તે િકારર્કિ' ઇત્યાદિ સૂત્ર પ્રમાણે કહે છે.
તે સ્તનિત કુમારના તે પ્રકરણમાં નિર્જરા સૂત્ર સુધી સમજવું. તેઓમાં જયાં જયાં જીવ પદ પ્રથમ કહેલું છે, ત્યાં ત્યાં નારકાદિ પદ કહેવું.
