________________
( ૧૦૨ )
શ્રી ભગવતીપુત્ર.
ઉપર કહેલા પ્રયાગ અને સ્વભાવના અને હેતુઓની ઉભયમાં સમતા છે, અને તેમાં ભગવાન્ની સમતિ છે, એ વાત દર્શાવવાને ગૈતમ સ્વામી પુછે છે,
મતે પ્રયોગ અને તમારે મતે જે
ગાતમ સ્વામી પુછે છે.-હે ભગવન્, જેમ તમારું વિશ્વાસ વડે જે અસ્તિત્વ અસ્તિત્વમાં પરિણમે છે; તેમ નાસ્તિત્વ છે, તે નાસ્તિત્વમાં પરિણમે છે, અને જેમ તમારે મતે જે નાસ્તિત્વ છે, તે નાસ્તિત્વમાં પરિણમે છે, તેમ તમારે મતે જે અસ્તિત્વ છે, તે અસ્તિત્વમાં પરિણમે છે, તે વિષે શું છે ?
ભગવાન્ કહે છે. હું ગાતમ, મારા મતમાં જેમ અસ્તિત્વ અસ્તિત્વમાં પરિણમે છે, તેમ મારા મતમાં નાસ્તિત્વ નાસ્તિત્વમાં પરિણમે છે, અને જેમ મારા મતમાં નાસ્તિત્વ નાસ્તિત્વમાં પરિણમે છે, તેમ મારા મતમાં અસ્તિત્વ અસ્તિત્વમાં પરિણમે છે.
ઉપર જે દ્રવ્યનુ સ્વરૂપ કહેવામાં આવ્યું, તેને સત્યરૂપે જણાવાને ગાતમ સ્વામી પ્રશ્ન કરે છે.
ગાતમ સ્વામી પુછે છે, હે ભગવન્, નિશ્ચયે કરીને જેમ અમારે મતે વસ્તુનુ અસ્તિત્વ છે, તે અસ્તિત્વને વિષે પ્રકાશવા ચેાગ્ય છે, અર્થાત્ સસ્તુના હૈાવાપણાંથી પ્રજ્ઞાપન કરવા યાગ્ય છે; તે જેમ પરિણમે, તેમાં એ આલાપ છે, તેમ ગમનીય--પ્રકાશવા યાગ્યમાં પણ બે આલાપ ભણવાના છે; પેહેલા આલાપ પરિણામના ભેદને કહીને એવા છે કે, હે ભગવન, નિશ્ચયે કરી જે અસ્તિત્વ છે, તે અસ્તિત્વમાં પ્રકાશવા ચોગ્ય છે, તે પ્રકાર અને સ્વભાવથી છે; અને બીજો આલાપ અસ્તિત્વ તથા નાસ્તિત્વના પરિણામની સમાનતાને કહેનારો છે, તે એવા છે કે, હે ભગવન્, તમારા મત પ્રમાણે જેમ જે અસ્તિત્વ છે, તે અસ્તિત્વમાં પ્રકાશવા ચાન્ય છે, ઇત્યાદિથી લઇને મારા મત પ્રમાણે જે અસ્તિત્વ છે, તે અસ્તિત્વમાં પ્રકાશવા યોગ્ય છે, ત્યાં સુધીને છે.
ઉપર પ્રમાણે ભગવાની વસ્તુને પ્રકાશ કરવા સંબંધી સમભાવના ક્હીને હવે શિષ્ય સંબંધી તે સમભાવના કહેવાને ગાતમ સ્વામી પ્રશ્ન કરે છે; ૧ કાઇવાર અતિશયવાળી વસ્તુમાં અન્યથા રીતે પણ બની જાય છે, અને શ્રી જિનભગવાન્ અતિશયવાળા છે, તેથી તેમને આશ્રય કરી પરિણામના અન્યથાપણાની શંકા કરીને ‘ તમારે મતે • એમ કહેલું છે.
.
