________________
तेवी क्रीडा न ज करवी. इंद्रजालादिक क्रिया पण कौतुकरूप छे, माटे तेवी पण क्रीडा न ज करवी. कामकथादिक कुचेष्टा पांच प्रकारनी छे, ते आ प्रमाणे- १ कंदर्पी, २ आभियोगिकी, ३ किल्बिषिकी, ४ आसुरी अने ५ मोही. (१) कंदप- श्रीउत्तराध्ययनसूत्रमां प्रांते कह्यं छे के- “कंदप्पकोकुयाई, तहसीलसहावहाविगहाहि । विम्हाविंतो अ परं, कंदप्पं भावणं कुणइ || १ || ” अत्यन्त हसवं, निरर्थक बोलवु गुरु प्रमुख वडील जन प्रत्ये निष्ठर वचन बोलवु कामभोगनी वातो करवी, तेनी प्रशंसा करवी ते कंदर्प्प कहेवाय. हसतो हसतो आँख या भृकुटी एवी करे जेथी अन्य जनो हसे कायकौकुच्य कहेवाय अने जे वाणी वदवाथी लोको हसी पडे अथवा बिलाडी, गाय, बकरी प्रमुखनी भाषा बोली अन्य जनोने हसावे ते वचन कौकुच्य कहेवाय छे. उपहास, ठठ्ठा-मश्करी करी लोकोने हसावे तेवो साधु तेवा अभ्यासने अंगे काळ करीने हलकी कोटिनो एटले कंदर्प जातिनो देव थाय. (२) आभियोगिकी-“मंताजोगं काउं, भूईकम्मं च जे पउंजंति । सायरसइड्ढिहेडं, अभिओगं भावणं कुणइ ।।२ ।।” वशीकरण आदि मन्त्र साधे, चूर्णद्वारा सुवर्णादिक सिद्धि करे, रक्षार्थे राखडी बांधे, मिष्ट भोजनार्थे या अन्य सुखाभिलाषाथी कौतुक करे ते आभियोगिक चेष्टा जाणवी अने तेना अभ्यासथी साधु काळ करी आभियोगिक (किंकरस्थानीय) देव थाय. ऊपरना श्लोकमा मन्त्रादिकनो प्रयोग पोताना सुखने अर्थे करवानो निषेध कर्यो छे, आपवादिक प्रसंगे शासनोद्योतना कार्यमां मन्त्रप्रयोग करवानो निषेध न जाणवो. (३) किल्बिषिकी- “ नाणस्स केवलीणं, धम्मायरियस्स संघसाहूणं । माई अवण्णवाई, किव्विसियं भावणं कुणइ || ३ |” ज्ञान, केवळी, धर्माचार्य (पोताने धर्म पमाडनार) तथा साधु, साध्वी, श्रावक अने श्राविकारूप चतुर्विधधर्मन अवर्णवाद (निंदा) ते किल्बिषिकी. तेज काया (शरीर) छे, तेज व्रतो छे, प्रमाद अने अप्रमाद विगेरे पण तेज छे तो मोक्षाभिलाषीए योनि तथा ज्योति विगेरेनुं ज्ञान प्राप्त शा माटे करवुं ? वळी ज्ञान भणीने शुं करवुं छे ? अज्ञानी होय तेने पाप न लागे अने घणुं भणेल घणुं अभिमान करे माटे ज्ञाननी रुरियात नथी आ प्रमाणे कहे ते ज्ञाननिन्दा, केवळज्ञान ने केवळदर्शननो क्रमे क्रमे उपयोग थाय छे एटले ज्यारे ज्ञाननो उपयोग होय त्यारे दर्शननुं आवरण अने दर्शननो उपयोग होय त्यारे ज्ञाननुं आवरण थाय. वळी जो बन्ने एक साथे थाय तेम मानशो तो ज्ञान ने दर्शन एक थई जशे तो तेने बे केम मानवा ? आ प्रमाणे बोले ते केवळीनी निन्दा, आ आचार्य हलका कुळमां जन्मेला छे, आचारविचारनुं तेमने भान नथी, नीच जातिमा जन्मेला विशेष शुं जाणे ? इत्यादिक प्रकारे कहे ते धर्माचार्यनिन्दा, घणा शियाळोनो समूह सिंहने शुं करी शके ? तेम आ संघ मने शुं करवानो छे ? एम विविध प्रकारे संघनी विडंबना करे ते संघनिन्दा, साधुओ परस्पर संपीने रही शकता नथी माटे जुदी जुदी दिशामा चाल्या जाय छे, वळी चालवामां घणा समर्थ होय छतां बगलानी पेठे कपट राखीने मंद गतिए चाले छे-आ प्रमाणे विविध प्रकारे साधु संबंधी विपरीत वर्णन करवुं ते साधुनिन्दा, एवीज रीते साध्वी, श्रावक अने श्राविकानी निंदा पण जाणी लेवी. आवा प्रकारनो निंदाखोर माणस काळ करीने अस्पृश्य जाति जेवा किल्बिषीया देवोमां उपजे छे. (४) आसुरी- “अणुबद्धरोसपसरो, तह य निमित्तंमि होइ पडिसेवी । एएहिं कारणेहिं, आसुरियं भावणं कुणइ ||४ ||” हमेशां क्रोधी
श्रीगच्छाचार - पयन्ना- २१०