________________
: ૩૪ :
આત્મવાદ :
આ પ્રમાણે આગમની આવી વિચિત્ર સ્થિતિ હાવાથી તેને પ્રમાણભૂત કઇ રીતે માની શકાય ?
સ્યા॰યુક્તિશૂન્ય આગમજ ન મનાય ને યુક્તિયુક્ત આગમમાં વિરાધ જ ન હાય—
તું જે એકબીજા આગમામાં વિરાધા બતાવે છે તે આગમપ્રમાણનુ' રહસ્ય સમજ્યા વગરનુ છે. અમે તને જે આગમા પ્રમાણુ તરીકે સ્વીકારવા કહ્યુ. તેમાં વિરોધ છે જ નહિ. કષ-છેદ ને તાપથી જેમ કાંચનની પરીક્ષા થાય છે તેમ ત્રણ પ્રકારે આગમની પણ પરીક્ષા થાય છે. ત્રિકેાટિશુદ્ધ આગમ જ પ્રમાણભૂત મનાય છે. તે બતાવેલ વિરાધે તે સર્વ આગમના નથી. તે તે અલ્પજ્ઞાના કલ્પિત વચનાના છે ને કેટલાએક વિરાધા તેના વાસ્તવિક અર્ધાં ન સમજાયાથી થયેલા છે.
તે તે આગમાના કહેવાના આશયે જો યથાર્થ સમજાય તા વાધ જેવું રહે જ નહિ; માટે આગમસિદ્ધ આત્મા માનવા જોઇએ.
હા, તેની રાડ પણ સંભળાતી હતી. વળી એકે કહ્યું કે-અમુકનુ બકરું' પણ લઈ ગયું છે. નાસ્તિક પોતાની સ્ત્રીને લઇને ત્યાં આન્યા હતા. લોકચર્ચાને અંતે તેણે પેાતાની સ્ત્રીને કહ્યુ` કે-જો મારી આ એક સાધારણ રચના પાછળ લેાકેા આટલા ભ્રમમાં પડે છે ને સાચુ' માને છે, તેા નિપુણ પુરુષાના કપેલા અમુક વિચારો પાછળ માણસા ઘેલા બને તેમાં શુ નવાઇ? માટે શાસ્ત્રો એ તે અમુક લેાકાએ પેાતાની મહત્તા વધારવા માટે કલ્પેલા છે, તેમાં તથ્ય જેવું કાંઇ નથી. આ જેટલે ઇન્દ્રિયથી જણાય છે તેટલે જ લેાક છે. માટે—
पिब खाद च चारुलोचने ! यदतीतं वरगात्रि ! तन्न ते ॥ नहि भीरु ! गतं निवर्तते, समुदयमात्रमिदं कलेवरम् ॥१॥ એમ કહી તેને પણ પોતાના વિચારની કરી.
