________________
૭૩
ભચા અને
અસત્ય સાવધ વચન, મિથ્યા વચન કઠોર વચન એ બધા અશુભ વચન યોગ છે. બીજાના અનિષ્ટનું ચિંતન તે અશુભ મનગ છે. બીજાના હિતનું ચિંતન તે શુભ મનોવેગ છે શુભયોગથી પ્રવૃત્તિથી પુણ્યને બંધ થાય છે અશુભ ગની પ્રવૃત્તિથી પાપ બંધાય છે શુભાગની તીવ્રતા સમયે પુણ્યનો રસ અધીક અને પાપને રસ ઓછો હોય છે. અશુભ યોગની તીવ્રતા સમયે પાપને રસ અધિક પુણ્યનો રસ ઓછો હોય છે પહેલા દશ ગુણ ઠાણા સુધી સકષાયી છે અગ્યારથી ચૌદ ગુણઠાણ સુધી અકષાયી જીવ હોય છે. જીવને સંસાર વધારનાર કર્મ સાપરાયીક છે.
ગદ્વારા આકૃષ્ટ કર્મ કષાયદયના કારણે આત્મા સાથે એકમેક બને છે તે સાંપરાયીક કર્મ છે. કષાયના અભાવે માત્ર ગમનાગમન પ્રવૃત્તિથી એક સમયનું શુભ શાતાદનીય કર્મ બંધાય છે. ક્રોધમાન માયા લોભ એ ચાર કષાય છે સ્પર્શન રસન ધાણચક્ષુ અને શ્રેત એ પાંચ ઈન્દ્રિયો છે. ઈદ્રિયની રાગદ્વેષ યુકત કર્મ બંધનું કારણ છે. પચીશ ક્રિયા નીચે મુજબ છે.
૧ દેવગુરૂ અને શ્રુતનો વિનય તે સમ્યકત્વ ક્રિયા છે.
૨ સરાગી દેવ ગુરુ અને શાસ્ત્રને વિનય તે મિથ્યાત્વ ક્રિયા છે.
૩ શરીરની પ્રવૃત્તિ તે પ્રવેગ ક્રિયા છે. ૪ ત્યાગીની ભેગ આકાંક્ષા તે સમાદાન ક્રિયા છે.
