________________
દ્રવ્યાને ઘણા લેાકા નહિ માનતા હોવાથી તે સંબધી વિશેષ પ્રશ્ના થાય એ સભવિત છે, તેટલા માટે આ એ દ્રવ્યે યુકિત-પ્રમાણદ્વારા સમજાવવામાં આવ્યા છે.
આકાશ દ્રવ્યનુ કેટલુક વિવેચન કર્યાં ખાદ્ય પ્રલના વિવેચનમાં વિચારભિન્નતાના અવકાશ જણાવવાની સાથ કાલ દ્રવ્યરૂપ નથી, કિન્તુ દ્રવ્યના પર્યાયરૂપ છે એમ સારી રીતે જણાવવામાં આવ્યુ છે, અને પ્રાસ'ગિક અલાકાકાશની સિદ્ધિ પણ કરવામાં આવી છે. આ તમામ વિવેચન કર્યાં પછી છઠ્ઠા પુદ્ગલદ્રવ્યને પણ લક્ષણપૂર્વક સમજાવવામાં આવેલ છે.
પુદ્ગલના વિચારમાં શબ્દ પણ પુદ્ગલદ્રવ્યથી અને છે-આ વાત ઉપર ખાસ લક્ષ્ય આપવામાં આવ્યુ છે.
અપર ચ, પુદ્ગલના વિવેચનના પ્રસંગમાં બન્ધ, સૂક્ષ્મપણું, સ્થૂલપણું, સંસ્થાન, ભેદ, અન્ધકાર, છાયા, આતપ, ઉદ્દાત વિગેરે પદાર્થોનુ' પણ વિવેચન કરવામાં આવેલ છે.
આ છની અંદર એક ચેતનદ્રવ્ય છે અને બાકીનાં પાંચ અચેતનદ્રવ્યેા છે.
આશ્રવ, અન્ધ, સંવર, નિર્જરા વિગેરેના આની અંદરજ સમાવેશ થઇ જાય છે પરન્તુ આ સક્ષિપ્ત વિવેચનમાં તેના ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યા નથી. એ તમામનુ· વિવેચન તત્ત્વાખ્યાનના ઉત્તરાર્ધમાં વિસ્તારથી કરવામાં આવશે.
છ દ્રવ્યના વિવેચનરૂપ આ ગ્રન્થની અંદર પ્રમાદથી અથવા અજાણુથી જે કઇ સ્ખલના થઇ હોય તે જણાવવા વાંચક વર્ગ પ્રયત્ન કરશે તે તે ખીજી આવૃત્તિમાં ઉપયોગી થઇ પડશે.
લી. મંગલવિજય.
