________________
શબ્દપ્રધાન છે. અર્થપ્રધાન નયો અર્થની પ્રરૂપણા કરનારા છે. તેના દ્વારા અર્થના અંશનું કથન કરાય છે. શબ્દપ્રધાન નયો શબ્દથની પ્રરૂપણા કરનારા છે. અર્થાત્ શબ્દ દ્વારા સ્વાભિપ્રાય વ્યક્ત કરનારા છે. તેનાથી શબ્દનું પ્રતિપાદન થાય છે. -
અર્થપ્રધાન અને શબ્દપ્રધાન એ બન્ને નયોને અભિપ્રાય ભેગો કરવાથી વસ્તુ માત્રનું પરિપૂર્ણ પ્રતિપાદન થતું હોવાથી (નૈગમાદિ) સાતનયો દ્વારા જ સંપૂર્ણ પ્રત્યેક વસ્તુનું જ્ઞાન થઈ શકે છે. માટે સાત કરતાં વિશેષ નયોની આવશ્યકતા રહેતી નથી.
હવે નૈગમાદિ સાત નયોનું સ્વરૂપ નીચે પ્રમાણે જણાવાય છે.
સાતનયો (૧) નૈગમ, (૨) સંગ્રહ (૩) વ્યવહાર, (૪) ઋજુસૂત્ર, (૫) શબ્દ, (૬) સમભિરૂઢ અને (૭) એવંભૂત.
આ સાત નયો છે. સૂત્રમાં પણ મૂલનયો સાત જ કહ્યા છે, “સત્તભૂલથી પત્તા” ક્રમશઃ તેનું સ્વરૂપ વિચારીએ. (૧) મૈગમનય
“નવે નમ: તિ નૈનમઃ” નથી એકજેને ગમે તે નૈગમ. અર્થાત્ જેને વસ્તુનું જ્ઞાન કરવા માટે એક પ્રકાર નથી. પણ અનેક પ્રકાર છે તેને નૈગમનય કહેવામાં આવે છે. આવા જ પ્રકારની નૈગમનયની વ્યુત્પત્તિ “નાગદ્વાર અને તેની વૃત્તિ આદિમાં પણ પ્રકાશેલ છે. જુઓ“णेगेहिं माणेहिं मिणइत्ति णेगमस्स य निरुती । सेसाणं पि णयाणं लकुखणमिणमो सुणह वोच्छं ॥१॥
= 21 E
-
-
-
-
-
-
-
