Tattvarthadhigam Sutra Shabdasha Vivechan Part 02

SR No.: 022541
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2003
Total Pages: 258
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 23 MB

Page 182

૧૫
तत्वार्थाधिगमसूत्र लाग-२ | अध्याय-3 / सूत्र-१७, १८ શબ્દના જ પર્યાયવાચી શબ્દ છે. મનુષ્યોની પરાસ્થિતિ–ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્ય, ત્રણ પલ્યોપમની છે. અપરાસ્થિતિ=જઘવ્ય આયુષ્ય, અંતર્મુહૂર્તની છે.
'इति' शब मायनी समाप्तिमा छ. ॥3/१७॥ अवतरशिsi:
પ્રથમ અધ્યાયમાં જીવ આદિ સાત તત્વોના પરિજ્ઞાનથી સમ્યક્ત થાય છે તેમ કહેલ. તેમાં જીવ આદિ સાત તત્વોનો બોધ કઈ રીતે કરવો જોઈએ ? તે પ્રથમ અધ્યાયમાં બતાવેલ. ત્યારપછી બીજા अध्यायमा 94 छ ?, या स्व३५वाणो छ ? सने dat dal छ ? Saile nाव्यi. ત્યારપછી જીવતા તારકાદિ ભેદો બતાવવા અર્થે પ્રથમ નારકીઓનું સ્વરૂપ બતાવ્યું. ત્યારપછી મનુષ્યલોકનું સ્વરૂપ અને મનુષ્યના આયુષ્યની સ્થિતિ બતાવી. હવે તિષ્ણુલોકમાં રહેનારા તિર્યંચની આયુષ્ય સ્થિતિ બતાવે છે – सूत्र :
तिर्यग्योनीनां च ।।३/१८।। सूत्रार्थ :
અને તિર્યંચયોનિ વાળા જીવોની પરાસ્થિતિ અર્થાત્ ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્ય ત્રણ પલ્યોપમ અને मपस्थिति मर्थात् धन्य मायुष्य त त छ. ||3/१८|| भाष्य:
तिर्यग्योनीनां च परापरे स्थिती त्रिपल्योपमान्तर्मुहूर्ते भवतो यथासङ्ख्यमेव, पृथक्करणं यथासङ्ख्यदोषविनिवृत्त्यर्थम्, इतरथा यद्येकमेव सूत्रमभविष्यत् उभयत्र चोभे यथासङ्ख्यं स्यातामिति । द्विविधा चैषां मनुष्यतिर्यग्योनिजानां स्थितिः-भवस्थितिः कायस्थितिश्च मनुष्याणां यथोक्ते त्रिपल्योपमान्तर्मुहूर्ते परापरे भवस्थिती, कायस्थितिस्तु परा सप्ताष्टौ वा भवग्रहणानीति । तिर्यग्योनिजानां च यथोक्ते समासतः परापरे भवस्थिती, व्यासतस्तु शुद्धपृथिवीकायस्य परा द्वादश वर्षसहस्राणि, खरपृथिवीकायस्य द्वाविंशतिः, अप्कायस्य सप्त, वायुकायस्य त्रीणि, तेजःकायस्य त्रीणि रात्रिंदिनानि, वनस्पतिकायस्य दश वर्षसहस्राणि, एषां कायस्थितिरसङ्ख्येया अवसर्पिण्युत्सर्पिण्यो वनस्पतिकायस्यानन्ताः, द्वीन्द्रियाणां भवस्थितिर्वादश वर्षाणि, त्रीन्द्रियाणामेकोनपञ्चाशद रात्रिंदिनानि, चतुरिन्द्रियाणां षण्मासाः, एषां कायस्थितिः सङ्ख्येयानि वर्षसहस्राणि, पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिजाः पञ्चविधाः । तद्यथा-मत्स्याः उरगाः परिसर्पाः पक्षिणश्चतुष्पदा इति । तत्र मत्स्यानामुरगाणां भुजगानां च पूर्वकोट्येव, पक्षिणां पल्योपमासङ्ख्येयभागः, चतुष्पदानां त्रीणि पल्योपमानि गर्भजानां