________________
૧૨
સ્વરૂપ ને જણાવતા થકા પરમ મહિષ ગણધર-ભગવ’તાએ દ્વાદશાંગીમાં પદાર્થીમાં રહેલા પરસ્પર વિરાધી અનેક ધર્માને અનેક સુપ્તભ ગાવડે જણાવ્યા છે, અને તે તે પ્રત્યેકભંગામાં રહેલા પરસ્પર વિરોધી ધર્માના અવિરૂદ્ધ એધ કરાવવા માટે અનેક નય વિચારો પશું જણાવ્યા છે. એ નય-વિચારાથી પ્રત્યેક પદાર્થમાં રહેલા પરસ્પરવિધી થર્મોના અવિરૂદ્ધ મેધ થાય છે, કેમ કે તે તે નય વિચારા પ્રમાણાપેક્ષિત છે, તેથી તે નય અવતરે છે એમ જાણવું. આથી સ્પષ્ટ થાય છે કે કઈ પણ પદાર્થમાં રહેલ કોઈ પણ ધર્મના એકાંત નિષેધ કરનાર કે એકાંત સ્વરૂપે કોઇ પણ ધર્મના સ્થાપન કરનાર તે દુનય છે.
જ્ઞાન પ્રમાણમાં
ઉપર સૂચિત સપ્તભંગી આ પ્રમાણે થાય છે.
૧-સ્યાદ્ અસ્તિ–પ્રત્યેક પદાર્થનું સ્વ-દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ અને ભાવાદિની અપેક્ષાએ હાવાપણું.
૨-સ્યાદ્ નાસ્તિ-પ્રત્યેક પદાર્થનું પર દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર -કાળ અને ભાવાદિની અપેક્ષાએ નહી હૈાવાપણું.
૩-સ્યાદ્ન અસ્તિનાસ્તિ-પ્રત્યેક પદાર્થનું સ્વ-પર દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ અને ભાવાદિની અપેક્ષાએ ઉભયપણું..
૪-સ્યાદ્ અવકતવ્યમ–પ્રત્યેક પદાર્થના સ્વરૂપનું અપેક્ષા વિશેષે નહીં કહેવાયેાગ્યપણુ :
