________________
તેમ જ કયાંયે શેયને જાણનાર જ્ઞાનમાં ભેદેનું સ્વરૂપ નથી. તે પછી પ્રમાણે ક્યાંથી હોય ?
શ્રી ઈશ્વરચંદ્રજી જણાવે છે કે “પ્રમાણે અને નયને પરસ્પર ભેદ પ્રકાશ કરવા માટેના કારણે સ્પષ્ટતયા જૈન આગમમાં દેખાતાં નથી, તેમજ તત્ત્વાર્થ સૂત્રમાં પણ દેખાતાં નથી.” ઉપર અમે જન આગમ સંબંધી યત કિંચિત્ સ્વરૂપ લખ્યું છે, તેથી પણ સહેજે સમજાઈ જાય તેમ છે કે શ્રી ઈશ્વરચંદ્રરજી જન આગમના સંબંધમાં અંધારામાં જ આથડક્યા છે, કેમકે તેઓ ભાવથી અસમ્યક શ્રતના આધારે જૈન આગમમાં પ્રવેશેલા છે.
શ્રી ઈશ્વરચંદ્રજી જણાવે છે કે “શ્રી સમન્તભદ્ર અને શ્રીસિદ્ધસેને પ્રમાણનું સામાન્ય લક્ષણ–“સ્વધર વ્યવસાય જ્ઞાન પ્રમાણમ એમ સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે તેમજ તત્વાર્થસૂત્રના ભાષ્યમાં કહ્યું છે કે-ન-પ્રાપકે કારકે સાધકો-નિવ
કે-નિર્ભસકે, ઉપલંભક વ્યંજકે એ એ સ્વરૂપ વિશેષથી નોનું સ્વરૂપ પ્રતિપાદન કરાયેલું છે.” આ પ્રમાણે નાના અને પ્રમાણેના જ્ઞાન-ભેદને સ્પષ્ટ ખ્યાલ મૌજૂદ હોવા છતાં
ભેદ-બેધ કરવા ઉપરની હકીકત સમર્થ નથી” એવું જણાવીને તે નય અને પ્રમાણને નિરર્થક બતાવવા પિતાના અહંકારનું પ્રદર્શન કરતાં જણાવે છે કે, “તે ક્યાં પ્રમાણે છે, કે જે સંપૂર્ણ રૂપે અર્થનું પ્રતિપાદન કરે છે? અને ક્યા તે ન છે. જે વસ્તુ સવરૂપના એક દેશને
