________________
mimmmmmmmmmmmminimaninami
। बहुबहुविधक्षिप्रानिःसृतानुक्तध्रुवराणां सेतराणाम् ॥१६॥
અર્થ–(વસુદુવિલંક્ષિપ્રાનિયતાનુણુવાળાં) બહુ, બહુવિધ, ક્ષિપ્ર, અનિઃસૃત, અનુક્ત અને ધુવ એ છે પ્રકારના પદાર્થોના તથા (રાજામ્) એનાથી ઉલટા અ૫, એક વિધ, અક્ષિપ, નિઃસૃત ઉક્ત, અને અદ્ભવ એ છને મેળવીને બાર પ્રકારના પદ ન અવગ્રહ, ઈહું અવાય, ધારણરૂપ જ્ઞાન થાય છે. એક સાથે એક પદાર્થનું બહ અવગ્રાદિક જ્ઞાન થવું તેને કુળ કહે છે. બહુ પ્રકારના પદાર્થોનું અવગ્રાદિક જ્ઞાન થવું તેને વધુ કહે છે. જલદીથી પદાર્થનું અવગ્રહાદિ જ્ઞાન થવું તેને ક્ષિપ્રા કહેછે. જળમાં ડુબે હા હાથી મનુષાદિકન એક ભાગ જાણવાથી તેના સંપૂર્ણ પદાર્થોનું અવગ્રહાદરૂપ જ્ઞાન થવું તેને ગણિતમ" કહે છે. વચનથી સાંભળ્યા વિના અભિપ્રાયથી જાણી લેવું તેને અનુકળ કહે છે. ઘણી વખત સુધી જેટલું તેટલું નિશ્ચય રૂપથી પદાર્થોનું થતું રહેવું તે શુ કહે છે એનાથી ઉલટું પદાર્થોનું અપજ્ઞાન હોવું અથવા એક પદાર્થનું જાણવું તેને અલ્પા કહે છે. એક પ્રકારનું જાણવું તે વિધા છે. પદાર્થનું ધીરે ધીરે બહુકાળમાં જાણવું ને જિન કહે છે. બહાર નિકળેલા પ્રગટરૂપ પદાર્થનું જાણવું તેને નિવૃતણ કહે છે. આ ઘટ (ઘડો) છે એ પ્રમાણે શબ્દ સાંભળીને ઘટપટાદિ પદાર્થનું જાણવું તેને ૩iા કહે છે. ક્ષણક્ષણમાં ઓછું વધારે થાય અથવા ક્ષણ વારમાં નષ્ટ થઈ જાય, એ પ્રકારના પદાર્થનું જાણવું તેને મુળ કહે છે. એવી રીતે બાર પ્રકારની અવસ્થાવાળા પદાર્થોનું અવગ્રહ, ઈહા, અવાય અને ધારણારૂપ મતિજ્ઞાન થાય છે. ૧૬.
