________________
નય પ્રદીપ સમભિરૂઢ અને એવભૂતની નિર્યુક્તિ--
" वत्थुओ संकमणं होइ अवत्थु णए समभिरूढे। વંજ-ગરથ-તડુમર ઘમસ વિસેતિ ટા”
અર્થાત–વસ્તુ થકી સંક્રમણ તે સમભિરૂઢ નય મતે અવસ્તુ છે; વ્યંજન, અર્થ અને તદુભયને વિશેષ કરે–ભેદ પાડે તે એવભૂત છે. " नाय मि गिण्हियव्वे, अगिण्हियव्वे य इत्थ अत्थंमि। નાચવમેવ જો વાતો નો નમો નામ વા”
અર્થાત–આ બાબતમાં ગ્રહણ કરવા યોગ્ય અને નહિ ગ્રહણ કરવા યોગ્ય દષ્ટાંત પરત્વે યત્ન કરવા યંગ્ય જ છે, એ જે ઉપદેશ તેનું નામ “નય” છે.
તેમાં (૧) નિગમ દ્રવ્યાર્થિક નય ધમધમી, દ્રવ્ય -પર્યાય આદિના પ્રધાન–અપ્રધાનપણે ગ્રહણ કરેલ વસ્તુને સમૂહાર્થ (પિંડિતાર્થ) કહે છે.
(૨) સંગ્રહ કવ્યાર્થિક તો અભેદરૂપે કરી વસ્તુના સમૂહને (વસ્તુજાતને ) એકીભાવે ગ્રહણ કરે છે. અને–
__ + धर्मयो धर्मिणो धर्मर्मिर्णोश्च प्रधानोपसर्जनारोपसंकપરહિમનાને વામપ્રહરમવામા–સ્યાદવાદરત્નાકર.
આને નય કેમ કહ્યું ? બે પક્ષમાંથી એકની ગૌણતા અને બીજાની પ્રધાનતા ગ્રહણ કરવાથી જ્ઞાન થયું, માટે નય.
पर्याययो द्रव्य योः पर्यायव्ययोश्च मुख्यामुख्यरूपतया વિક્ષ: નામઃ –જેને તકભાષા, નવ પરિચ્છેદ.
