________________
૪૮
નય પ્રદીપ હોવાપણું એ મુખ્ય ગ્રહણ કર્યું છે, અને તેથી કરીને દ્રવ્ય નિત્ય એમ કહ્યું, કેમકે ઉત્પાદ વ્યયરૂપ પર્યાય એ તે ક્ષણે ક્ષણે ઉપજે છે, વણસે છે, પલટાય છે, પણ દ્રવ્યની મૂળ સત્તા તે તે સદા કાયમ જ છે. તેમજ (૩)-- ન (9) ભેદ કલ્પના નિરપેક્ષ શુદ્ધ કરન–ભેદની કલ્પનાની અપેક્ષા ન રાખે એ ત્રીજે શુદ્ધ દ્ર. ન. જેમકે- ' નિરપવામાવરવામિન્ન દ્રઘં . પિતાના ગુણ, પર્યાય, સ્વભાવથી અભિન્ન તે દ્રવ્ય.
(૮) કર્મોપાધિ સાપેક્ષ અશુદ્ધ દ્રવ નટ–કર્મની ઉપાધિની અપેક્ષા રાખીને દ્રવ્ય અંગે કહેવું, તે કર્મોપાધિ સાપેક્ષ અશુદ્ધ કવન. જેમકે—ધાર્મિકમાવ સામા ક્રોધાદિ કર્મભાવવાળે આત્મા. (અહીંઆ આત્માને ધાદિ સ્વભાવવાળો કહ્યો, તે કર્મની ઉપાધિને લઈને, જે સમયે જે દ્રવ્ય જેવા ભાવે પરિણમે, તે સમયે તે દ્રવ્ય તે ભાવવાળું ગણાય છે; એટલે કમને લઈને કોધાદિ ભાવમાં પરિણમેલ આત્મા ક્રોધાદિ ભાવવાળો કહેવાય છે; તેમજ લેપિંડ ભઠ્ઠીમાં ગાળીએ ત્યારે અગ્નિરૂપે પરિણમે છે, અને તે વખતે અગ્નિરૂપે કહેવાય છે. તેમજ આત્મા પણ જે સમયે જેવા ભાવે પરિણમે, તે સમયે તે ભાવરૂપ કહેવાય છે. જ્ઞાનીઓએ એ કારણે આત્માના આઠ ભેદ કહ્યા છે – - “Tળે પાયથાવું ઘણો જ્ઞાનરને પતિ चारित्रं वीर्य चेत्यष्टविधा मार्गणा तस्य ॥"
–શ્રીઉમાસ્વાતિવાચક કૃત શ્રી પ્રશમરતિ-૧૯૯ “અર્થાત––(૧) દ્રવ્ય આત્મા, (૨) કષાય આત્મા, (૩)
