________________
કાલાદિ આઠવડ અભેદવૃત્તિથી પ્રમાણ
૨૫
દ્રવ્ય)નો સંબંધ હોવાથી તે પર્યાયોની ગુણદેશ વડે અભેદવૃત્તિ છે. (cp. Things which are equal to the Same thing are equal to one another એ ન્યાયે.)
(७) य एव चकवस्त्वात्मनाऽस्तित्वस्य संसर्गः स एव शेषधर्माणामिति संसर्गेणाऽभेदवृत्तिः। अविष्वग्भावेऽभेदः प्रधानं भेदो गौणः, संसर्मे तु भेदः प्रधानमभेदो गौण इति विशेषः ।
અસ્તિત્વનો એક વસ્તુરૂપે કરી જે સંસર્ગ છે, તે જ સંસર્ગ નાસ્તિત્વાદિનો પણ હોવાથી સંસર્ગોમેદ વૃત્તિ છે. અહિં પ્રશ્ન થશે કે (૪) અવિષ્યભાવ સંબંધ અને આ (૭) સંસર્ગ સંબંધમાં વિશેષ (ભેદ) શો? તેના ઉત્તરમાં કહેવાનું કે અવિષ્ય_ભાવમાં અભેદ પ્રધાનપણે છે અને ભેદ ગૌણપણે છે, અને સંસર્ગમાં એથી ઉલટું છે.
(८) य एवास्तीति शब्दोऽस्तित्वधर्मात्मकस्य वस्तुनो वाचकः स एव शेषानन्तधर्मात्मकस्यापीति शब्देनाऽ भेदवृत्तिः । - “અસ્તિ' અર્થાત છે' એવા (આ) અસ્તિત્વ ધર્મવાળી વસ્તુને વાચક જે શબ્દ છે, તે જ શબ્દ “નાસ્તિ” અર્થાત “નથી' એવા નાસ્તિત્યાદિ અન્ય અનંત ધર્માત્મક વસ્તુનો વાચક છે, એટલે એ ધર્મોની શબ્દ કરી અભેદ વૃત્તિ થઈ.
पर्यायार्थिकनयगुणभावे द्रव्यार्थिकप्राधान्यादुपपद्यते ।
એ પૂર્વોક્ત આઠ પ્રકારે અભેદવૃત્તિ કહી, તે અભેદવૃત્તિ પર્યાયાર્થિક નય ગૌણ કરીએ અને દ્રવ્યાર્થિકને પ્રધાન કરીએ તો ઉત્પન્ન થાય છે. પણ–
