________________
૧૧૬
સપ્ત નય વ્યાખ્યા ( ૩. વ્યવહાર નય--લૌકિક સમાન, ઘણે ભાગે ઉપચારથી પૂર્ણ, અને વિસ્તૃત અર્થને બેધક તે વ્યવહાર નય સમુદાય, વ્યક્તિ, આકૃતિ, સત્તા અને સંજ્ઞા અર્થાત નામ,
સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવ એ આદિન નિશ્ચયની અપેક્ષા રાખનાર અને લૌકિક ઉપચારવાળે એ વિસ્તૃત વ્યવહાર નય.
૪. ઋજુસૂત્ર નય--વિદ્યમાન વર્તમાન અને કહેનાર કે જણાવનાર; સંક્ષેપથી સાંપ્રત (વર્તમાન) વિષયનો ગ્રાહક.
૫. શબ્દ નય-નામાદિકમાં પ્રસિદ્ધ પૂર્વ શબ્દ વડે અર્થનું જે જ્ઞાન તે શબ્દ નય. યથાર્થવિષયક સાંપ્રત.
૬. સમભિરૂઢ નય–વિદ્યમાન અર્થમાં સંક્રમરહિત તે સમભિરૂઢ. યથાર્થવિષયક સમભિરૂઢ.
૭. એવંભૂત નય—વ્યંજન તથા અર્થમાં જે પ્રવર્તમાન છે, તે એવભૂત. યથાર્થવિષયક એવંભૂત.
શ્રી તત્ત્વાર્થસાર–શ્રી અમૃતચંદ્રસૂરિ , ૧. નિગમ નય–પદાર્થના સંકલ્પમાત્રને ગ્રાહકો
૨. સંગ્રહ નય–સ્વજાતિના અવિરેધપણે ભેદે કરી એકયને આગળ કરી સમસ્ત ગ્રહણ કરનાર.
૩. યવહાર નય–સંગ્રહ કરી સંગ્રહેલ પદાર્થની વિધિપૂર્વક વહેંચણ કરનાર,
