________________
ઉપચારના ૯ ભેદ: ૪ પ્રકારને સંબંધ
આ બધે અસદ્દભૂત વ્યવહાર વિષય સમજે. એટલે ઉપચાર નામનું પૃથક નય નથી થતા. મુખ્યનો અભાવ સતે એવાં પ્રજને કે નિમિત્તે ઉપચાર વર્સ છે, અને તે પણ સંબંધ વિના નથી થતો. સંબંધ ચાર પ્રકારન છે –(૧) સંલેષ સંબંધ. (૨) પરિણામ પરિણામિ સંબંધ. (૩) શ્રદ્ધા-શ્રદ્ધેય સંબંધ. અને (૪) જ્ઞાન–ય સંબંધ
ઉપચરિત અસદ્દભૂત વ્યવહાર ત્રણ પ્રકારનો છે-- (૧) સત્યાર્થ, (૨) અસત્યાર્થ, (૩) ઉભયાર્થ.
વ્યવહાર નયના એ ૧૪ ભેદ જાણવા. વ્યવહાર નય ભેદગ્રાહી છે. વ્યાર્થિકને આ ત્રીજે ભેદ થયો.
એ પુદ્ગલ દ્રવ્યને ગુણ છે, તેમાં આત્મારૂપ જે અન્ય દ્રવ્ય તેને ઉપચાર કર્યો.
છે. જેમકે--મતિતનુ” “મતિજ્ઞાન એ શરીર છે. આમાં મતિજ્ઞાન એ આત્મા દ્રવ્યને ગુણ છે, તેમાં “શરીર’ એ પુદ્ગલ પર્યાયને ઉપચાર કર્યો.
૮. જેમકે--દહ એ આત્મા', આમાં દેહ જે પુદ્ગલ દ્રવ્યનો પર્યાય છે, તેમાં અન્ય દ્રવ્ય જે આત્મા તેને ઉપચાર થયો.
૯. જેમકે–તનુ એ મતિ” “શરીર એ મતિજ્ઞાન.” આમાં શરીર જે પુદ્ગલ પર્યાય, તેમાં મતિ જે આત્મા દ્રવ્યનો ગુણ તેને ઉપચાર કર્યો.
