Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

SR No.: 022505
Original Sutra Author: N/A
Author: Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
Total Pages: 114
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 19

તત્ત્વાર્થસૂત્રના કર્તા કોણ?” (સર્વે શાસ્ત્રોનું અવગાહન અથવા શ્રવણની યોગ્યતા કરાવી આપે છે. અર્થાત્ આ સૂત્ર તમામ વિષયોનું તલસ્પર્શી જ્ઞાન કરાવના હોવા સાથે બહુ જ સંક્ષિપ્તરૂપ હોઈ સંગ્રાહક છે. તેથી જ કલિકાલ સર્વજ્ઞ શ્રીમાન્ હેમચંદ્રાચાર્યજીએ પોતાના શ્રી સિદ્ધહેમશબ્દાનુશાસનમાં ઉત્કૃષ્ટ નૂપેન ૨-૨-૩૯' - આ કારક-સૂત્રની વ્યાખ્યામાં ઉદાહરણ તરીકે બતાવ્યું છે કે “૩પમીતિ સંપ્રદીતાઃ' અર્થાત્ શાસ્ત્રોના તત્ત્વોનો સંગ્રહ કરીને કહેનારા શ્રીમાન્ ઉમાસ્વાતિજી મહારાજ જ સંગ્રહકાર આચાર્યોમાં શિરોમણિ છે. એ જ વાત શ્રીમાનું મેઘવિજયજી ઉપાધ્યાયજી પણ સ્વકીય “હેમ કૌમુદી'માં ફરમાવે છે. શ્રીમાન્ વિનયવિજયજી ઉપાધ્યાય પોતાના પ્રક્રિયા વ્યાકરણમાં અને શ્રીમાન્ મલયગિરિજી મહારાજ પણ પોતાના શબ્દાનુશાસનમાં આ વિષય પર એ જ મહારાજનું ઉદાહરણ આપે છે. તાત્પર્ય એ છે કે શબ્દાનુશાસનના રચનાર અને ઉદ્ધત કરનારે પણ એ જ ઉમાસ્વાતિજી મહારાજની મુકતકંઠે પ્રશંસા કરી છે અને એમને જ સંગ્રહકારોમાં શિરોમણિ ગણ્યા છે.
શ્વેતાંબર આચાર્યોએ જે રીતે ઉમાસ્વાતિજી મહારાજની સંગ્રહકાર તરીકે પ્રશંસા કરી છે એવી રીતે દિગંબરોના શબ્દનુશાસનમાં મળતી નથી. એના મુખ્ય બે કારણો જણાય છે – એક તો એ કે શ્વેતાંબરોનાં આગમ-શાસ્ત્રો વિસ્તૃત વિદ્યમાન છે, જેમની અપેક્ષાએ આ તત્ત્વાર્થસૂત્રને બહુ જ સંગ્રાહક માની શકાય છે. પણ દિગંબર સંપ્રદાયની માન્યતા મુજબ શ્રી જિનેશ્વર ભગવાન તેમજ ગણધર મહારાજનું કોઈ પણ વચન કે શાસ્ત્ર વર્તમાનમાં છે જ નહિ. દિગંબર જૈનોનું જે કંઈ પણ સાહિત્ય છે તે તેમના આચાર્યોનું જ બનાવેલું છે, કે જેઓ ઉમાસ્વાતિજી મહારાજ પછી થયા છે. તો પછી એ લોકો કયા શાસ્ત્રોના આધારે “સંગ્રહ' અર્થાત્ સૂક્ષ્મતાથી સર્વ વિષયોનો ઉદ્ધાર હોવાનું માની શકે? એ જ કારણથી દિગંબરોએ આ ગ્રન્થને સંગૃહિત નથી માન્યો. જયારે ગ્રન્થને જ સંગ્રહિત નથી માન્યો તો પછી તેઓ તેના કર્તાને સંગ્રહકાર કેવી રીતે માને ? અને જ્યારે કર્તાને સંગ્રહકાર જ નહિ માને તો તેમને સંગ્રહકારોમાં અગ્રગણ્ય કેમ કહી શકે? અર્થાત્ શ્વેતાંબર લોકો જે રીતે આ સુત્રને સંગ્રહિત અને સૂત્રકર્તાને ઉત્કૃષ્ટ સંગ્રહકાર તરીકે સ્વીકાર કરીને એમની મુકતકંઠે પ્રશંસા કરે છે એ રીતે દિગંબરોએ કરી નથી અને કરી શકે પણ નહિ.
બીજું કારણ એ પણ લાગે છે કે દિગંબરોમાં જે વખતે શબ્દાનુશાસન બન્યું હશે તે વખતે આ તત્ત્વાર્થસૂત્રને એ લોકોએ સંપૂર્ણપણે નહિ અપનાવ્યો હોય. એ જે હોય તે, પરન્તુ હર્ષની વાત છે કે વર્તમાન સમયમાં આ સૂત્રને શ્વેતાંબર અને