________________
શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?'
૯૯
((કંઠસ્થ) કરવામાં લઘુસૂત્ર હોવાના લીધે મોટી સુવિધા રહે છે. સ્વયં ગણધર મહારાજાઓએ પણ ભગવતી આદિ સૂત્રોમાં શતક ઉદ્દેશની પ્રારંભમાં સંગ્રહ દર્શાવ્યો છે. અને શ્રી સમવાયાંગજી તથા નંદીજીમાં આચારાંગાદિક સૂત્રની સંગ્રહણી અને શ્રી પાલિકસૂત્રમાં પણ કાલિક, ઉત્કાલિક બધાની સંગ્રહણી કહી છે. તેથી બધાનો સંગ્રહ - આ તત્ત્વાર્થનું હોવું ઉચિત જ છે. આ બધાં કારણો વિચારતાં સ્પષ્ટ જણાઈ જશે કે વાચકજી મહારાજની આ રચના અત્યંત આવશ્યક છે, આવી નાની કૃતિ વડે વિદ્યાર્થીઓને તત્ત્વપદાર્થોને સમજવાનું સહેલું હોવાથી સૂત્રકારે કહેલું વિસ્તૃત વર્ણન જાણવા માટે તૈયાર અને લાયક બની જશે. આમાં શ્રી વાચકજી મહારાજે સૂત્રકારોની અવજ્ઞા કરી નથી, બલ્ક સૂત્રકાર મહારાજની બહુ જ ભક્તિ કરી છે.
છેલ્લે આપે જે કહ્યું કે દિગંબર લોકો આ તત્ત્વાર્થને જ માન્ય કરીને સૂત્રોને ઉડાડી દે છે તો આમાં એમ જ કહેવાય કે આગાઢમિથ્યાત્વનો ઉદય થઈ જાય અને એમ કરે તેમાં શ્રી વાચકજી મહારાજનો શો દોષ ? શું આવો “તત્ત્વાર્થ' જેવો ગ્રંથ | ન હોત તો તે દિગંબરો આગાઢમિથ્યાત્વી ન હોત ? અર્થાત્ હોત જ.
કદાપિ નહીં, તો પછી આ આગાઢમિથ્યાત્વવાળાનો વિચાર લઈને વાચકજી | પર દોષારોપણ કેમ કરાય ? આ દિગંબર લોકો માટે તો ઉત્થાપકપણું અને વિપર્યાસકારિત્વ જન્મસિદ્ધ હક્ક છે. - એમાં કોઈ શું કરવાનો ? જુઓ ! આ લોકોએ ભગવાનની મૂર્તિને પણ ચક્ષુહીન કરી લીધી. એટલું જ નહીં, બલ્ક પત્યેક આસનથી બેસવાથી કોઈપણ માણસનું લિંગઆદિ દેખાતું નથી. તો પણ આ દિંગબરોએ પલ્યકાસનસ્થ ભગવ—તિમાને પણ હાથ આગળ લિંગ લગાડી દીધું છે. અસલમાં ભગવાનનું લિંગ અદશ્ય હતું. તેનો પણ એમણે વિચાર ન કર્યો. દિગંબર લોકો એ તો વિચારતાં જ નથી કે જ્યારે તત્ત્વાર્થસૂત્રને મંજૂર કરવું છે તો પછી શ્રીમાનું ગણધરમહારાજે જ બનાવેલા અને આ તત્ત્વાર્થની જડ સ્વરૂપ એવાં સૂત્રો મંજૂર કેમ ન કરવાં. પરંતુ તત્ત્વાર્થ સૂત્ર હોત જ નહીં તો શું દિગંબર લોકો સૂત્રો માનત? કદાપિ નહીં, તત્ત્વાર્થ માન્યા પછી પણ અર્ધજરતીય ન્યાયનું અવલંબન કરીને જે લોકો સૂત્રને મંજૂર નથી કરતા, તે લોકો જો તત્ત્વાર્થ ન હોત તો અશ્રુતવાદી બની શક્તા નહોતા ? જો અમૃતવાદી) બનવામાં એમને વાંધો નથી આવતો તો પછી વાચકજીની કૃતિને શા માટે દૂષિત કરવી ? તત્ત્વત: જોઈએ તો શ્રી વાચકજી મહારાજે આ સૂત્ર વડે બહુ જ મોટો ઉપકાર કર્યો છે, એમાં કોઈપણ પ્રકારની શંકાને સ્થાન નથી.