________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦
सूत्र-२
अनन्तमपर्यवसानत्वादनुच्छेदित्वात् केवलमसहायं मत्यादिरहितं ज्ञानदर्शनं चानन्तज्ञानमनन्तदर्शनं च प्राप्य लब्ध्वा शुद्धो धौतापनीतसकलकर्म्ममलः बुद्ध्यत इति बुद्धो ज्ञानस्वभाव इत्यर्थः, केवलज्ञानेन सर्वं जानीत इति सर्वज्ञः केवलदर्शनेन सर्वं पश्यतीति सर्वदर्शी रागद्वेषमोहजयाज्जिनः केवली केवलज्ञानदर्शनसम्भवात् ।
८
ततः उत्पन्नकेवलज्ञान: (प्रतनुशुभचतुः कर्मावशेष :) प्रतनूनि स्वल्पानुभावानि शुभविपाकानि च प्रायश्चत्वारि कर्माण्यवशेषाणि यस्य वेद्यायुर्नामगोत्राणि स चायुष्कस्य कर्म्मणः संस्कारवशात् प्रतिक्षणमनुवृत्ति: संस्कारस्तद्वशाद्विहरति भव्यजनकुमुदवनबोधनाय शीतरश्मिरिव कदाचिद् याति विहरति, तिष्ठन्नपि च विविधं रजो हरतीति, ततोऽस्य विहरत उक्तेन विधिना आयुष्कर्म्मपरिसमाप्तावितराण्यपि त्रीणि कर्माणि क्षपयन्तीति ॥१०२॥
ટીકાર્થ– આત્મપ્રદેશ અને કર્મપુદ્ગલોનું દૂધ-પાણીની જેમ પરસ્પર એકમેક થવું તે બંધ છે. મિથ્યાદર્શન વગેરે પાંચ પ્રકારો કર્મબંધના હેતુઓ છે. તે હેતુઓના અભાવથી નવા કર્મોનું આગમન થતું નથી અને પૂર્વના બંધાયેલા કર્મોની નિર્જરા થાય છે. નિર્જરા એટલે કર્મોનું આત્મપ્રદેશો उपरथी जरी पडवुं . [सूत्रभां बन्धहेत्वभाव-निर्जराभ्याम् खेनो समास आ प्रमाणे छे.] बन्धहेत्वभाव च निर्जरा च = बन्धहेत्वभावनिर्जरे ताभ्यां बन्धहेत्वभावनिर्जराभ्याम् बंधहेतुनो अभाव भने निर्भरा मे मेथी अर्मनी સંપૂર્ણ ક્ષય થાય છે.
“मिथ्यादर्शनादय इत्यादि" भाष्य छे. मिथ्यादर्शन वगेरे पूर्वे (२.८ સૂ.૧ માં) કહ્યા છે. મિથ્યાદર્શન વગેરે બંધહેતુઓનો પણ તદાવરણીય (=જ્ઞાનાવરણીય વગેરે) કર્મના ક્ષયથી અભાવ થાય છે. મિથ્યાદર્શન એ અજ્ઞાનવિશેષ છે. જ્ઞાનાવરણીયકર્મથી જ્ઞાન જ આવરાયું છતું અજ્ઞાન કહેવાય છે. એથી તે જીવ બીજી રીતે રહેલા જીવાદિ પદાર્થોને બીજી રીતે=વિપરીત રીતે સ્વીકારે છે.
