________________
સૂત્ર-૬
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮ आत्मपुद्गलद्रव्यस्यान्वयित्वात् स इत्यनेन सामान्यमात्रपरामर्षः, एष इत्यन्वयिनः परिणामविशेषप्रतिपत्तिः, प्रकृतिबन्ध इति मूलप्रकृतिबन्धोऽष्टप्रकारोऽपि भूयः एकैको ज्ञानावरणादिः पञ्चादिभेदो मन्तव्यः, क्रमेण भाष्यकृद्दर्शयति-पञ्चभेद इत्यादिना भाष्येण, उत्तरभेदानां सङ्ख्याप्रदर्शनमिति । तत्र पञ्चभेदो ज्ञानावरणप्रकृतिबन्धः क्रमेण यावत् पञ्चभेदोऽन्तरायप्रकृतिबन्ध इत्येवमेतद्यथाक्रमं प्रत्येतव्यं, इतः प्रभृत्युत्तरकालं यदभिधास्याम इति ॥८-६॥
ટીકાર્થ– પન્ન આદિનો દ્વન્દ સમાસ કરીને પ્રથમ વિભક્તિથી નિર્દેશ કર્યો છે. મૂળ પ્રકૃતિઓ પાંચ વગેરે ભેદવાળી છે. યથાશ્ચમમ્ એવા શબ્દપદથી અનંતર સૂત્રમાં કહેલા ક્રમનો પરામર્શ કરે છે. અનંતર સૂત્રમાં જણાવેલા ક્રમના પ્રામાણ્યથી જ્ઞાનાવરણ આદિનો પશ્ન આદિની સાથે સંબંધ છે. દરેક મૂળ પ્રકૃતિના પાંચ આદિ ભેદોને સ્વરૂપથી(=તે તે પ્રકૃતિનું સ્વરૂપ જણાવવાપૂર્વક) તે જ મૂળપ્રકૃતિઓને ઉત્તરપ્રકૃતિઓની સાથે) સંબંધ જોડતા ભાષ્યકાર કહે છે–
“ Tષ પ્રકૃતિવોઈવઘોપિ” ઇત્યાદિ, આત્મદ્રવ્ય અને પુદ્ગલદ્રવ્ય અન્વયી(=અનુસરનારું) હોવાથી તે એવા પદથી માત્ર સામાન્યનો પરામર્શ થાય. ઉષ: એવા પદથી અન્વયીના પરિણામ વિશેષનો બોધ થાય છે. પ્રકૃતિબંધ એટલે મૂળ પ્રકૃતિબંધ. આઠેય પ્રકારનો મૂળ પ્રકૃતિબંધ ફરી જ્ઞાનાવરણાદિ એક એક પાંચ આદિ ભેદવાળો જાણવો. આને ક્રમથી ભાષ્યકાર ગ્રિમેઃ ઈત્યાદિ ભાગથી બતાવે છેપગ્રખેડ ઇત્યાદિથી ઉત્તરભેદોની સંખ્યા બતાવી છે. તેમાં જ્ઞાનાવરણ પ્રકૃતિબંધના પાંચ ભેદો છે, યાવત્ અંતરાયકર્મના પાંચ ભેદો છે એમ ક્રમશઃ જાણવું. અહીંથી આગળ જે કહીશું તે આ પ્રમાણે છે. (૮-૬)
भाष्यावतरणिका- तद्यथाભાષ્યાવતરણિતાર્થ– તે આ પ્રમાણે છે–
