________________
૨૫
સૂત્ર-૫
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮ તે આ પ્રમાણે- સર્વ જીવોની ભાવપીડા જ્ઞાન-દર્શનાવરણના ઉદયથી ઉત્પન્ન કરાયેલી છે. (આથી પહેલાં જ્ઞાન-દર્શનાવરણ પછી વેદનીય.) જીવ ભાવવ્યથાને વેદતો=અનુભવતો હોવા છતાં મોહથી પરાભવ પામેલો હોવાથી વિરાગને પામતો નથી. માટે વેદનીય પછી મોહનીય છે.) વિરાગ નહિ પામેલો તે દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચ અને નરકના આયુષ્યમાં રહે છે, અર્થાત્ તેને દેવગતિ આદિનું આયુષ્ય બંધાય છે. (આથી મોહનીય પછી આયુષ્યનો નિર્દેશ કર્યો છે.) જન્મ નામ વિના ન હોય. (આથી આયુષ્ય પછી નામકર્મ છે.) જન્મવાળા જીવો સદાય ગોત્રની સાથે સંબંધવાળા હોય છે. આથી નામકર્મ પછી ગોત્રનો ઉલ્લેખ છે.) ગોત્રમાં સંસારીઓને સુખલેશનો સઘળો અનુભવ અંતરાય સહિત હોય છે. (માટે ગોત્ર પછી અંતરાયકર્મનો નિર્દેશ છે.)
બાહ્ય તિ સૂત્રHપ્રામાથાત્ ઇત્યાદિ ભાષ્ય છેઆદ્ય એટલે પ્રથમ મૂળ પ્રકૃતિબંધ. તિ નો પ્રયોગ શબ્દપદના અર્થ માટે છે, અર્થાત્ મોદ્યઃ એવો જે શબ્દપદ છે તેને જણાવનારો છે. જે સૂચન કરે (વિશેષ વર્ણન ન કરે) તે સૂત્ર. ક્રમઃરચના. તેના પ્રામાણ્યથી. અન્યપ્રમાણત્વની જેમ અહીં સમાસ છે, અર્થાત્ જેમ અન્ય પ્રમાણત્વ સમાસ થયો છે તેવી રીતે અહીં સૂત્રHપ્રામાખ્યા એમ સમાસ થયો છે. સૂત્રHપ્રામાખ્યત્ એ સ્થળે હેતુ અર્થમાં પંચમી વિભક્તિ છે. અહીં પ્રકૃતિવશ્વ એ પ્રમાણે સામાન્યથી કહ્યું હોવા છતાં અર્થપત્તિથી સૂત્રકાર મૂલપ્રકૃતિ બંધને જ જણાવે છે. કારણ કે “પ નવ' ઇત્યાદિથી ઉત્તર પ્રકૃતિબંધને કહેશે. તે મૂલપ્રકૃતિબંધ આઠ પ્રકારનો છે. તે આ પ્રમાણેજ્ઞાનાવરણ ઈત્યાદિ. ભાષ્યનો અર્થ જણાઈ ગયો છે. રૂતિ શબ્દનો પ્રયોગ શુભ-અશુભ કર્મનું પરિમાણ જણાવવા માટે કર્યો છે. (૮-૫)
भाष्यावतरणिका- किञ्चान्यत्ભાષ્યાવતરણિકાર્થ– વળી બીજું–
