________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૮ સૂત્ર-૧ મિથ્યાત્વ છે. તે અનેક પ્રકારનું છે એમ કહે છે- “અજ્ઞાનિઝાવીના તિ અજ્ઞાન એમનો સ્વીકાર છે તેથી અજ્ઞાનિકો. અથવા જેઓ અજ્ઞાનથી આચરે છે–વ્યવહાર કરે છે તે અથવા અજ્ઞાનથી જયની ઈચ્છા રાખે છે તે અજ્ઞાનિકો. અજ્ઞાનિકો અજ્ઞાનને જ પુરુષાર્થનું સાધન સ્વીકારે છે=માને છે. ખરેખર ! પરમાર્થથી સર્વવસ્તુનો જ્ઞાતા કોઈ નથી. અજ્ઞાનપક્ષનું આલંબન લેનારાઓના ૬૭ ભેદો છે. કોઈક વિશેષતાથી એમની ક્રિયાઓમાં ભેદ પડે છે. જેવી રીતે બુદ્ધના શિષ્યોના નિકાયન અઢાર ભેદ છે તેવી રીતે અજ્ઞાનિકો કોઇક વિશેષથી ભેદને સ્વીકારે છે. આ દર્શનથી એમનું ચિત્ત ભ્રાન્ત કરાયું છે તેવા શકલ્પ, વાત્કલ, કૌથુમિ, સાત્યમુદિન, નારાયન, કઠ, માધ્યદિન, મૌદ, પિપ્પલાદ, બાદરાયણ, આંબિઇ, કૃદૈરિકાયન, જૈમિનિ, વસુ વગેરે આચાર્યો આ મિથ્યામાર્ગનો પ્રચાર કરે છે. આદિ શબ્દથી ક્રિયાવાદીઓ, અક્રિયાવાદીઓ અને વૈનયિકોનું સૂચન કર્યું છે. તેમાં ક્રિયાવાદીઓના ૧૮૦ ભેદો છે. તેમાં મરીચિ, કુમાર, કપિલ, ઉલૂક, ગાર્ગ્યુ, વ્યાધ્રભૂતિ, વાલિ, માઠર, મૌદ્ગલ્યાયન વગેરે આચાર્યોના પ્રક્રિયાભેદો જણાઈ રહ્યા છે. અક્રિયાવાદીઓના ૮૪ ભેદો છે. તેમાં કોકુલ, કાંઠેવિદ્ધિ, કૌશિક, હરિશ્મશ્ર, માંથનિક, રોમિક, હારિત, મુંડા, શ્લાઘન વગેરે આચાર્યોએ પ્રક્રિયા સમૂહનો વિસ્તાર કર્યો છે. વૈનયિકોના ૩૨ ભેદો છે. વશિષ્ટ, પરાશર, જાતુકર્ણ, વાલ્મીકિ, રોમહર્ષણિ, સત્યદત્ત, વ્યાસ, ઇલાપુત્ર, ઔપમન્ય, ચંદ્રદત્તઆયપૂલ વગેરે આચાર્યોએ વિનયનો સાર પ્રકાશિત કર્યો છે. આ પ્રમાણે આ મિથ્યાત્વભેદોને કહીને ભાષ્યકાર એક સંખ્યાથી ત્રયાગામ ઈત્યાદિ ભાષ્યથી સંકલન કરે છે. ત્રિ શબ્દ ઓછી નહિ અને વધારે નહિ એવો ચોક્કસ સંખ્યાવાચી છે. એ પ્રમાણે શત શબ્દ અંગે પણ જાણવું. કેટલા સો? ત્રણસો. ત્રણસો સંખ્યા કેટલી સંખ્યાથી અધિક છે ? ૬૩થી અધિક છે, અર્થાત્ બધા ભેદો મળીને ૩૬૩ છે. ખોટાવાદીઓ તે કુવાદીઓ. કુવાદીઓ એકાંતરૂપ ગ્રહથી દબાયેલા હોવાથી ગમે તેમ બોલે છે.
