________________
સૂત્ર-૭
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬
૨૫
વીર્ય– વીર્ય એટલે શક્તિવિશેષ. વીર્યના અધિક પરિણામ વગેરે અનેક ભેદો છે. હાથીના પ્રાણનો ઘાત ક૨વાના નિશ્ચયવાળાને ઉત્કૃષ્ટ વીર્ય હોય છે. અલ્પવીર્યથી પ્રહાર કરવામાં પણ હાથી જતો રહે એથી અભયાદિની સિદ્ધિ થાય.
અધિકરણ— ફૂટયંત્ર, કૂટકળા આદિ રૂપ અધિકરણવિશેષથી કર્મબંધમાં ભેદ થાય છે.
આ એકેક આસ્રવ મૃદુ આદિ ભેદથી અનેક પ્રકારે છે એમ ભાષ્યકાર કહે છે- ‘નપુર્ણપુતર’ ઇત્યાદિ, મંદ, મંદતર, મંદતમ આસ્રવ થાય છે. પ્રશ્ન– ભાષ્યમાં મંદ આસ્રવ થાય છે એમ સંક્ષેપમાં કહેવાના બદલે મંદ, મંદતર, મંદતમ એમ વિસ્તારથી કેમ કહ્યું ?
ઉત્તર– બંધનો આશ્રય ઘણાં જીવો હોવાથી, અર્થાત્ બંધ કરનારા જીવો ઘણા હોવાથી ભાષ્યમાં મંદ, મંદતર અને મંદતમ એમ વિસ્તારથી કહ્યું છે. અથવા કૃમિ-આદિનો ઘાત કરનારા જીવના આસ્રવનું કથંચિત્ મંદ, મંદતર અને મંદતમ સ્વરૂપ છે, અર્થાત્ કોઇ મંદ પરિણામથી ઘાત કરે છે, કોઇ મંદતર પરિણામથી ઘાત કરે છે તો કોઇ મંદતમ પરિણામથી ઘાત કરે છે.
એ પ્રમાણે ‘તીવ્રસ્તીવ્રતર’ ફત્યાદ્રિતીવ્ર, તીવ્રતર અને તીવ્રતમ આસ્રવ થાય છે. આ ભેદો પણ સિંહાદિને મારનારના જાણવા.
અહીં મંદાદિનો ઉલ્લેખ આસવનો અધિકાર હોવાથી મંદાદિની પ્રધાનતા બતાવવા માટે છે. મંદાદિ અને તીવ્રાદિના ઉલ્લેખથી મધ્યમ અને મધ્યમતર વગેરેનું પણ ગ્રહણ કરવું. ‘તવિશેષાત્ત્વ' ત્યાદ્િ આસ્રવના મંદાદિ ભેદથી બંધમાં ભેદ થાય છે. મંદ આસ્રવથી મંદ જ બંધ થાય. તીવ્ર આસ્રવથી તીવ્ર જ બંધ થાય. (૬-૭)
भाष्यावतरणिका - अत्राह - तीव्रमन्दादयो भावा लोकप्रतीताः । वीर्यं च जीवस्य क्षायोपशमिकः क्षायिको वा भाव इत्युक्तम् । अथाधिकरणं किमिति अत्रोच्यते
