________________
સૂત્ર-૪
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬
ટીકાર્થ– આને ભાષ્યકાર કહે છે- શુભ પરિણામના સંબંધથી શુભયોગ થાય. શુભકાયાદિનો વ્યાપાર સાતા-સમ્યક્ત્વ વગેરે પુણ્યનો આસ્રવ છે. (૬-૩)
અશુભયોગ પાપકર્મનો આશ્રવ છે એનો નિર્દેશ—
૯
અણુમ: પાપમ્ય દ્દ-૪॥
સૂત્રાર્થ– અશુભયોગ પાપકર્મનો આસ્રવ છે. (૬-૪)
भाष्यं तत्र सद्वेद्यादि पुण्यं वक्ष्यते । शेषं पापमिति ॥ ६-४ ॥ ભાષ્યાર્થ— તેમાં સાતાવેદનીય વગેરે પુણ્ય કહેવાય છે. બાકીનું પાપ કહેવાય છે. (૬-૪)
टीका - एतद् व्याचष्टे - आश्रवो भवतीत्यनुवर्त्तमाने पुण्यपापलक्षणમેવાહ- ‘તત્રે’ત્યાવિના તત્ર-તયો: મુખ્યપાયો: સદ્દેઘાતિ પુછ્યું, वक्ष्यतेऽष्टमेऽध्याये ‘सात(?सद्वेद्य) सम्यक्त्वहास्यरतिपुरुषवेदशुभायुर्नामगोत्राणि पुण्य'मित्यादिना शेषं पापमिति (अ०८ सू०२६) उपर्युक्ताद् अन्यच्छेषम्-असातादि पापमुच्यत इति, सामर्थ्यसूत्रोपन्यासः स्पष्टार्थो विप्रतिपत्तिनिरासार्थश्च, पुण्यमेव कनिष्ठं पापमिति केचित्तन्न तथेति ॥६-४॥
ટીકાર્થ– આને કહે છે– ‘આસ્રવ’ પદ ઉપરના સૂત્રથી ચાલ્યું આવે છે. પુણ્ય-પાપના લક્ષણને જ ‘તંત્ર’ ઇત્યાદિથી કહે છે- પુણ્ય-પાપ એ બેમાં સાતાવેદનીય વગેરે પુણ્ય છે. પુણ્ય કર્મને આઠમા અધ્યાયમાં સાતસમ્યવત્વ-હાસ્ય-રતિ-પુરુષવે-શુમાયુર્નામ-ગોત્રાણિ પુછ્યમ્ (અ.૮ સૂ.૨૬) ઇત્યાદિથી કહેશે. ઉપર્યુક્તથી બીજું અસાતા વગેરે પાપ કહેવાય છે.
-
પૂર્વપક્ષ– શુભયોગ પુણ્યનો આસ્રવ છે એમ કહેવાથી અશુભયોગ પાપનો આસ્રવ છે એમ સામર્થ્યથી નિશ્ચિત થઇ જાય છે. તો પછી અશુભઃ પાપસ્ય એવા સૂત્રનો ઉલ્લેખ કરવાની જરૂર નથી.
ઉત્તરપક્ષ— સ્પષ્ટ અર્થ માટે અને વિવાદને દૂર કરવા માટે સૂત્રનો ઉલ્લેખ છે. કોઇક પુણ્યને જ હલકું કહે છે તો કોઇ પાપને હલકું કહે છે. પણ તે તે પ્રમાણે નથી. (૬-૪)
