________________
૯૫
સૂત્ર-૨૨
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪ ગ્રહણ કરે છે. પલ્યોપમની સ્થિતિવાળા દેવો એક દિવસના અંતરે શ્વાસ લે છે, અને બેથી નવ દિવસે એકવાર આહાર લે છે. “ી યાન્તિ” રૂલ્યક્તિ ત્યારબાદ જેમને જેટલા સાગરોપમની સ્થિતિ હોય, તેટલા પક્ષે એકવાર શ્વાસ લે છે, અને તેટલા હજાર વર્ષે આહાર લે છે.
વેદના–દેવો શુભવેદનાની(=સુખાનુભવની) પરંપરાવાળા હોય છે. તેમને અશુભવેદના(=દુઃખાનુભવ) ન હોય. જો અશુભ વેદના થાય તો અંતર્મુહૂર્ત સુધી જ થાય. ત્યાર બાદ શુભવેદનાની પરંપરાવાળા હોય. શુભવેદના ઉત્કૃષ્ટથી છ મહિના સુધી હોય. ત્યારબાદ અંતમુહૂર્ત સુધી શુભવેદના વિચ્છેદ પામે છે. ત્યાર બાદ ફરી શુભવેદના પ્રવર્તે છે.
ઉપપાત-ઉપપાત એમ દ્વારનું ગ્રહણ કર્યું છે. આરણ-અશ્રુતથી ઉપર અન્યતીર્થિકોનો ઉપપાત ન થાય. સ્વલિંગી મિથ્યાષ્ટિઓનો નવ રૈવેયક સુધી ઉપપાત થાય, અર્થાત્ કૈવેયકોમાં જ(=રૈવેયકો સુધી જ) ઉપપાત થાય.
વ્યનિધિત્વ=દ્રવ્યલિંગનો અધિકાર કરીને, અર્થાત અન્ય તીર્થીઓનો દ્રવ્યલિંગની(=પરલિંગની) અપેક્ષાએ આરણ-અર્ચ્યુતથી ઉપર ઉપપાત ન થાય. જૈન સાધુલિંગને આશ્રયીને તો અશ્રુતથી ઉપર ઉપપાત થાય છે. માટે અહીં વ્યધિકૃત્ય એમ લખ્યું છે.
સાધુ વ્યતિક્ષાપેક્ષા=જૈન સાધુના દ્રવ્યલિંગની અપેક્ષાએ સિદ્ધિનાં પદ સમજવું. આથી સ્વલિંગી મિથ્યાષ્ટિઓનો એટલે જૈન સાધુના દ્રવ્યલિંગને ધારણ કરનારા મિથ્યાષ્ટિઓનો એવો અર્થ છે.
મચણ્ય તિ, મિથ્યાદૃષ્ટિથી અન્યનો. આને કહે છે- સમ્યગ્દષ્ટિ સાધુનો ઉપપાત સર્વાર્થસિદ્ધ સુધી ભજનીય છે, અર્થાત્ સમ્યગ્દષ્ટિ સાધુ સૌધર્મથી પ્રારંભી સર્વાર્થસિદ્ધ સુધી ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. જઘન્યથી પણ ભવનપતિ-વ્યંતરોમાં ઉપપાત ન થાય. “વ્રતો” ત્યાતિ, ચૌદ પૂર્વધરોનો બ્રહ્મલોકથી પ્રારંભી સર્વાર્થસિદ્ધ સુધી ઉપપાત થાય. ચૌદ પૂર્વધરોનો જઘન્યથી પણ બ્રહ્મલોકથી નીચે ઉપપાત ન થાય.
