________________
સૂત્ર-૭
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
इक्किको उवसमसेढिसिद्धकेवलिसु एवमविरुद्धा । पन्नरस सन्निवाइअभेया वीसं असंभविणो ॥५७॥ (શ્રીજિનવલ્લભગણિવિરચિતસૂક્ષ્માથવિચાર સારોદ્ધાર-૫૬-૫૭) उदइयखओवसमियपरिणामेहिं चउरो गइचउक्के । खइयजुएहिं चउरो तदभावे उवसमजुएहिं ॥४९॥ एकेको उवसमसेढिसिद्धकेवलिसुं एवमविरुद्धा । पन्नरस सन्निवाइयभेया वीसं असंभविणो ॥५०॥ (શ્રીવર્ધમાનક્રમકમલોપમશ્રીચકેશ્વરસૂરિવિરચિતશ્રીપદાર્થસ્થાપનાસંગ્રહ)
પિ શબ્દ સમુચ્ચયના(=સંગ્રહના) અર્થમાં છે. આવા પ્રકારના અનાદિ પારિણામિક સ્વાભાવિક જ જીવના ભાવો હોય છે. આ ભાવો ધર્માસ્તિકાય વગેરે અસ્તિકાયોથી સમાન=સાધારણ છે એથી સૂત્રમાં ઉલ્લેખ ન કરતાં કવિ શબ્દના ગ્રહણથી સૂત્રકારે સૂચિત કર્યા છે.
સૂત્રનો ઉપસંહાર કરવા માટે કહે છે- જીવના જીવત, ભવ્યત્વ, અભવ્યત્વ રૂપ જે વિશેષ ધર્મો છે તે સ્વરૂપવાચક જીવાદિ (જીવ, ભવ્ય, અભવ્ય એવા) પોતાના શબ્દથી કહ્યા છે. રૂતિ શબ્દ સર્વભાવોના ઉપસંહાર માટે છે. આ પ્રમાણે હમણાં જ (ગ્રૌપમિક્ષાયિ (ર-૧) સૂત્રમાં) જેમનો નામથી ઉલ્લેખ કર્યો છે, અને સમ્યકત્વ, ચારિત્ર વગેરે ઉત્તરભેદોની અપેક્ષાએ ત્રેપન ભેટવાળા છે. તે ઔપથમિક વગેરે પાંચ ભાવો અને અસ્તિત્વ વગેરે ભાવો જીવનું પોતાનું જ સ્વરૂપ છે. એ ભાવો કલ્પિત નથી. કેમકે જીવ અનંતધર્મસ્વરૂપ છે. એથી એના સત્ત્વ, ચેતના અરૂપિપણું વગેરે ધર્મભેદોની સિદ્ધિ થાય છે. (૨-૭)
भाष्यावतरणिका- किं चान्यद्ભાષ્યાવતરણિકાર્થ– વળી બીજું
टीकावतरणिका- उक्तः स्वतत्त्वतो जीवः, अधुना लक्षणतोऽभिधातुमाह-'किञ्चान्यदिति सम्बन्धग्रन्थः,
