________________
સૂત્ર-૪૦ શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
૧૧૯ સૂત્રાર્થ– આહારક પછીના બંને શરીરોના પ્રદેશો-સ્કંધો ક્રમશઃ अनंतगुए। छे. (२-४०)
भाष्यं- परे द्वे शरीरे तैजसकार्मणे पूर्वतः पूर्वतः प्रदेशार्थतयानन्तगुणे भवतः । आहारकात्तैजसं प्रदेशतोऽनन्तगुणम् । तैजसात्कार्मणमनन्तगुणमिति ॥२-४०॥
ભાષ્યાર્થ– પછીના(=છેલ્લા) તૈજસ અને કાર્યણ એ બે શરીરો પૂર્વ પૂર્વના શરીર પ્રદેશોથી અનંતગુણ પ્રદેશવાળા છે. (તે આ પ્રમાણે-) આહારકથી તૈજસ પ્રદેશની અપેક્ષાએ અનંતગુણ છે. તૈજસથી કાર્પણ अनंत छ. (२-४०)
टीका- समुदायार्थः प्रकटः, अवयवार्थं त्वाह-'परे द्वे शरीरे' इत्यादिना परे इत्युक्ते द्विशब्दोपादानं सप्तम्याशङ्कानिवृत्त्यर्थः, परे द्वे शरीरे, विस्पष्टार्थमाह-तैजसकार्मणे इत्यादि पूर्ववत्, पूर्वस्मात् पूर्वत इति, वीप्सायां व्याप्तिमाह- प्रदेशार्थतयैतेऽनन्ताणुकस्कन्धार्थत्वेनानन्तगुणे भवतः, एतत् प्रकटार्थमेवाह-आहारकाच्छरीरात्तैजसं शरीरमेव, किमित्याह-प्रदेशतोऽनन्तगुणमिति, आहारकशरीरयोग्यः स्कन्धोऽनन्ताणुभिः स्कन्धैरनन्तैर्गुणितः तैजसशरीरग्रहणयोग्यो भवति, एवं प्रदेशत इति प्रदेशैरनन्ताणुकैरनन्तैरनन्तगुणमिति फलनिर्देशः, एवं तैजसाच्छरीरात् कार्मणमेव, किमित्याह-अनन्तगुणमिति, एवमेव शरीरावयवानन्तगुणत्वेनेति भावनीयं ॥२-४०॥
ટીકાર્થ સૂત્રનો સમુદિત અર્થ સ્પષ્ટ છે. અવયવાર્થને તો ભાષ્યકાર परे द्वे शरीरे इत्याहिथी हे छ
प्रश्न- परे सेम डेवाथ. शरीर मेम समय छे छत द्वि શબ્દનો ઉલ્લેખ કેમ કર્યો?
उत्तर- परे मेवो प्रयोग प्रथम द्विवयन ५९। समय भने सभी વિભક્તિ એકવચન પણ સમજાય. આથી સપ્તમી વિભક્તિની કોઈને શંકા ન થાય એ માટે દિ શબ્દનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.
