________________
જેની સપ્તપદાથી પ્રસ્તાવના
જ્યાં સુધી માણસ અપૂર્ણ છે ત્યાં સુધી તેની કૃતિમાં પણ
દેષ અનિવાર્ય છે. તેમાં કેઈએ આશ્ચર્ય કે ખોટું દોષ દશન. માનવાની જરૂર નથી. આ ગ્રન્થને ગુણદર્શન
| વિષે કહ્યા પછી દષદર્શન વિષે ન કહેવાય તે આ આલોચના અધુરી રહે. તે માટે તે તરફ પણ દષ્ટિપાત કરી જોઈએ.
ગ્રંથની શરૂઆતમાં પ્રયોજન બતાવ્યા પછી જીવ, અજીવ, આશ્રવ, બંધ, સંવર, નિર્જરા અને મેક્ષ (પૃષ્ઠ ૩–૧૦ માં) એમ સાત પદાર્થોને તત્વાર્થસૂત્ર (ત૧-૪) ના ક્રમથી ઉદ્દેશ (નામ નિર્દેશ) કર્યો છે. જ્યારે તેનાં લક્ષણો વિગેરે લખતાં અનુક્રમે જીવ, પુદગલ (અછવ), આશ્રવ, સંવર, નિર્જર, બંધ અને મોક્ષનું નિરૂપણ નવતત્ત્વના ક્રમથી કર્યું છે. એટલે કે પહેલાં ઉદ્દેશ કરતાં “બંધને સંવરની પૂર્વે ચોથે નંબરે મૂકે છે. જ્યારે વિવેચન કરતાં બંધ” ને છ નંબરે એટલે કે નિર્જરા પછી મૂક્યો છે. કાયદે તે એ છે કે જે ક્રમથી ઉદેશ કર્યો હોય (નામો લખ્યાં હોય) તેજ ક્રમથી લક્ષણદિ કરવાં જોઈએ છતાં અહીં ક્રમ ભંગને દોષ ગ્રન્થકારે શા માટે કર્યો હશે ? તે સમજાતું નથી.
આ ગ્રંથમાં કેટલાંક વાકયો જેન દષ્ટિએ અપૂર્ણ જેવાં પણ જણાય છે. તે સંબંધી મેં કઈ કેઈની નોટમાં આલોચના કરી છે. પ્રમાણ પ્રકરણમાં ગ્રંથકારે બહુજ ટૂંકાણમાં વિચાર કર્યો છે, તેમ આવશ્યક સ્થલે પણ “ચા” વિગેરે શબ્દો લખવામાં સંકેચ કર્યો છે. પ્રવેશક ગ્રન્થમાં તે સંકેચ કરવો યોગ્ય કહેવાય નહિ.'
પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં જ્યાં જ્યાં પ્રમાણનયતત્ત્વાલક વિગેરે બીજા ગ્રંથનાં સૂત્ર વાક્યો કે કે લીધાં છે ત્યાં નથી લખ્યું તે ગ્રંથનું નામ કે, નથી લખ્યું તેના કર્તાનું નામ, “હુવતં' કે “તથા વોવત'
