Page Text
________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
વ્યવહારનય કેમ અભવ્યથી આશ્રવામાં આવે છે ? તો કે वदसमिदीगुत्तीओ सीलतवं जिणवरेहि पण्णत्तं । कुव्यंतोवि अभव्यो अण्णाणी मिच्छदिट्ठी दु ॥ २७३॥ વ્રત સમિતિ ગુપ્તિ ને શીલ તપો રે, જિનવરોથી પ્રજ્ઞપ્ત;
અર્થ - જિનવરોથી પ્રજ્ઞપ્ત (પ્રરૂપવામાં આવેલ) વ્રત
-
પણ અભવ્ય અજ્ઞાની મિથ્યાદષ્ટિ જ છે. ૨૭૩
કરતાં પણ અભવ્ય અજ્ઞાની છે રે, મિથ્યાર્દષ્ટિ જ અત્ર... અજ્ઞાની બાંધે. ૨૭૩
સમિતિ - ગુપ્તિઓ, શીલ - તપ કરતો
कथमभव्येनाश्रीयते व्यवहारनयः ? इति चेत् -
आत्मख्याति टीका
-
व्रतसमितिगुप्तयः शीलतपो जिनवरैः प्रज्ञप्तं । कुर्वन्त्रप्यभव्योऽज्ञानी मिध्यादृष्टिस्तु ॥ २७३॥
शीलतपः परिपूर्ण त्रिगुप्तिपंचसमिति परिकलितमहिंसादिपंचमहाव्रतरूपं व्यवहारचारित्रं अभव्योऽपि कुर्यात् I तथापि स निश्चारित्रोऽज्ञानी मिथ्यादृष्टिरेव निश्चयचारित्रहेतुभूतज्ञान
શ્રદ્ધાશૂન્યા ।।૨૭।।
आत्मभावना
=
આત્મખ્યાતિ ટીકાર્થ
શીલ-તપથી પરિપૂર્ણ, ત્રિગુપ્તિ પંચસમિતિથી પરિકલિત એવું અહિંસાદિ પંચ મહાવ્રતરૂપ વ્યવહાર ચારિત્ર અભવ્ય પણ કરે, તથાપિ તે નિશ્ચારિત્ર અજ્ઞાની મિથ્યાર્દેષ્ટિ જ છે - નિશ્ચય ચારિત્રની હેતુભૂત જ્ઞાનશ્રદ્ધાના શૂન્યપણાને લીધે. ૨૭૩
-
‘અમૃત જ્યોતિ’ મહાભાષ્ય
‘‘મિથ્યાદૃષ્ટિનાં પૂર્વનાં જપ તપ હજી સુધી એક આત્મહિતાર્થે થયાં નથી !'' - શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, અં. (૪૩), (ઉપદેશ છાયા) (૯૫૭)
વ્યવહારનય કેમ અભવ્યથી આશ્રય કરવામાં આવે છે ? તેનો અહીં ખુલાસો કર્યો છે - વ્રત - સમિતિ ગુપ્તિઓ (અને) શીલ - તપ જિનવરોથી ‘પ્રજ્ઞા' – પ્રજ્ઞાપવામાં – પ્રરૂપવામાં આવેલ છે તે કરતાં છતાં અભવ્ય અજ્ઞાની મિથ્યાર્દષ્ટિ જ છે અને આત્મખ્યાતિકારજીએ તેનું સવિશેષ સ્પષ્ટીકરણ કર્યું છે.
-
જે કદી પણ મોક્ષગમન કરવાને અયોગ્ય - અપાત્ર જ છે એવો અભવ્ય પણ અહિંસાદિ પંચ મહાવ્રતરૂપ વ્યવહાર ચારિત્ર આચરે અને તે ચારિત્ર પણ કેવું ? ‘શીનતપઃપૂન त्रिगुप्तिपंचसमितिपरकलितं' ‘શીલ-તપથી પરિપૂર્ણ' - અનેક પ્રકારના સાધુ આચારરૂપ શીલથી અને
૪૫
3
વ્રતસમિતિનુય:- વ્રત - સમિતિ - ગુપ્તિઓ (અને) શીતતઃ - શીલ - તપ બિનવી: પ્રજ્ઞń - જિનવરોથી પ્રશમ - પ્રજ્ઞપવામાં – પ્રરૂપવામાં આવેલ એવું, ઝુર્વત્રવ્યમવ્યો કરતાં છતાં અભવ્ય ગજ્ઞાની મિથ્યાવૃત્તુિ અજ્ઞાની મિથ્યાદૅષ્ટિ જ છે. | તિ ગાયા ગાભમાવના ॥૨૭॥ शीलतपः परिपूर्णं - શીલ - તપથી પરિપૂર્ણ - સર્વથા પૂર્ણ, ત્રિમુન્નિવંચસમિતિપરિતિત ત્રિગુપ્તિ - પંચ સમિતિથી પરિકલિત એવું ગહિંસાવિપંચમહાવ્રતરૂપ વ્યવહારવાત્રિં અહિંસાદિ પંચ મહાવ્રતરૂપ વ્યવહાર ચારિત્ર સમવ્યોઽપિ कुर्यात् ते निश्चारित्रोऽज्ञानी मिध्यादृष्टिरेव - અભવ્ય પણ કરે, તથાપિ - તથાપિ સ નિશ્ચારિત્ર અજ્ઞાની મિથ્યાદૅષ્ટિ જ છે, એમ શાને લીધે ? નિશ્ચયવારિત્રહેતુભૂતજ્ઞાનશ્રદ્ધાશૂન્યવાદ્ - નિશ્ચય ચારિત્રની હેતુભૂત જ્ઞાનશ્રદ્ધાના શૂન્યપણાને લીધે. | કૃતિ ‘આત્મપ્રાતિ’ગાભમાવના
-
॥૨૭॥
-
-
| SR No. | 022416 |
| Book Title | Samaysara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 952 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |