Page Text
________________
બંધ પ્રરૂપક સપ્તમ અંકઃ સમયસાર ગાથા ૨૭૨
एवं ववहारणओ पडिसिद्धो जाण णिच्छयणयेण । णिच्छयणयासिदा पुण मुणिणो पाव्वंति णिव्वाणं ॥ २७२॥
વ્યવહારનય એમ નિશ્ચયનયે કરી રે, પ્રતિષિદ્ધ થયો જાણ !
નિશ્ચય નય આશ્રિત મુનિઓ ખરે ! રે, પામે છે નિર્વાણ... અજ્ઞાની બાંધે છે. ૨૭૨ અર્થ - એમ વ્યવહારનય નિશ્ચય નયથી પ્રતિષિદ્ધ (નિષેધવામાં આવેલો) જાણ ! પુનઃ નિશ્ચયનયાશ્રિત મુનિઓ નિર્વાણ (મોક્ષ) પામે છે. ૨૭૨
आत्मख्याति टीका
एवं ववहारणओ पडिसिद्धो जाण णिच्छयणयेण ।
णिच्छयणयासिदा पुण मुणिणो पावंति णिव्याणं ॥ २७२॥
आत्माश्रितो निश्चयनयः पराश्रितो व्यवहारनयः । तत्रैवं निश्चयनयेन पराश्रितं समस्तमध्यवसानं बंधहेतुत्वेन मुमुक्षोः प्रतिषेधयता व्यवहारनय एव किल प्रतिषिद्धः तस्यापि पराश्रितत्वाविशेषात् । प्रतिषेध्य વાય, आत्माश्रितनिश्चयनयाश्रितानामेव पराश्रितव्यवहारनयस्यैकांतेनामुच्यमानेनाभव्येनाश्रियमाणत्वाच्च
एव
मुच्यमानत्वात्,
આત્મખ્યાતિ ટીકાર્થ
પરાશ્રિત
આત્માશ્રિત નિશ્ચયનય છે, પરાશ્રિત વ્યવહારનય છે. તેમાં એમ નિશ્ચય નયથી સમસ્ત અધ્યવસાનને બંધહેતુપણાએ કરીને મુમુક્ષુને પ્રતિષેધતા એવાથી - વ્યવહાર નય જ પ્રતિષિદ્ધ છે તેના પરાશ્રિતપણાનો અવિશેષ છે માટે, અને આ (વ્યવહાર નય) પ્રતિષેધ્ય જ (નિષેધવા યોગ્ય જ)
આત્માશ્રિત નિશ્ચયનયના આશ્રિતોનું જ મુચ્યમાનપણું (મૂકાવાઈ રહેવાપણું) છે માટે, અને પરાશ્રિત વ્યવહારનું એકાંતથી અમુચ્યમાન (નહિ મૂકાતા) અભવ્યથી આશ્રીયમાનપણું છે માટે, ૨૭૨
-
‘અમૃત જ્યોતિ’ મહાભાષ્ય
‘અનંતકાળ વ્યવહાર કરવામાં વ્યતીત કર્યો છે, તો તેની જંજાળમાં પરમાર્થ વિસર્જન ન કરાય
आत्मभावना
एवं व्यवहारनयः એમ વ્યવહાર નય નિશ્ચયનયન પ્રતિષિદ્ધો નાનીહિ - નિશ્ચય નયથી પ્રતિષિદ્ધ - નિષેધવામાં આવેલો જાણ ! નિશ્ચયનયાશ્રિતાઃ પુન: મુનવઃ - પુનઃ નિશ્ચય નયાશ્રિત - નિશ્ચયનયના આશ્રયે રહેલા મુનિઓ निर्वाणं प्राप्नुवंति - નિર્વાણને - મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે. IIર૭૨ા વૃત્તિ માત્ર ગાભમાવના ||૨૭॥ आत्माश्रितो निश्चयनयः આત્માશ્રિત - આત્માનો આશ્રય કરનારો નિશ્ચય નય છે, પરાશ્રિતો વ્યવહારનય: પરાશ્રિત - પરનો આશ્રય કરનારો વ્યવહારનય છે, તત્ર - ત્યાં, તેમાં વં નિશ્ચયનયન - એમ - નિશ્ચય નયથી पराश्रितं समस्तमध्यवसानं बंधहेतुत्वेन मुमुक्षोः प्रतिषेधयता - પરાશ્રિત સમસ્ત અધ્યવસાન બંધહેતુપણાએ કરીને મુમુક્ષુને પ્રતિષેધતાં - નિષેધતાં, વ્યવહારનય વૃ તિ પ્રતિષિદ્ધ: - વ્યવહારનય જ ખરેખર ! સ્ફુટપણે પ્રતિષિદ્ધ છે - નિષેધવામાં આવેલો છે, એમ શાને લીધે ? તસ્યાપિ પરાશ્રિતપણાના અવિશેષને લીધે - બીન તફાવતને લીધે. પ્રતિવૈધ્ય વ ચાર્ય - અને આ - વ્યવહાર નય પ્રતિષેધ્ય જ - પ્રતિષેધવા યોગ્ય જ - નિષેધવા યોગ્ય જ છે, શા માટે ? आत्माश्रितनिश्चयनयाश्रितानामेवमुच्यमानत्वात् - આત્માશ્રિત નિશ્ચયનયના આશ્રિતોનું જ મુચ્યમાનપણું - મૂકાવાઈ રહેવાપણું છે માટે અને પાશ્રિતવ્યવહારનયઐાંતેનામુષ્યમાનેનામવ્યનાશ્રીયમાળવાચ પરાશ્રિત વ્યવહારનયનું એકાંતથી અમુચ્યમાન - નહિ મૂકાતા અભવ્યથી આશ્રીયમાણપણું - આશ્રય કરાઈ રહેવાપણું છે માટે. ।। વૃતિ 'आत्मख्याति' आत्मभावना ||૭||
પરાશ્રિતત્વાવિશેષાત્
તેના પણ
- વ્યવહારનયના પણ
·
।।૨૭।।
-
-
૪૫૩
-
-
| SR No. | 022416 |
| Book Title | Samaysara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 952 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |