________________
કર્તાકર્મ પ્રરૂપક દ્વિતીય અંકઃ સમયસાર ગાથા-૧૧૩-૧૧૫
भने ® - प्रत्ययनुं सत्व नथी -
जह जीवस्स अणण्णुवओगो कोहो वि तह जदि अणण्णो । जीवस्साजीवस्स य एवमणण्णत्तमावण्णं ॥११३॥ एवमिह जो दु जीवो सो चेव दुणियमदो तहाजीवो । अयमेयत्ते दोसो पच्चयणोकम्मकम्माणं ॥११४॥ अह दे अण्णो कोहो अण्णुवओगप्पगो हवदि चेदा । जह कोहो तह पच्चय कम्मं णोकम्ममवि अण्णं ॥११५॥ ઉપયોગ અનન્ય જેમ જીવનો, તેમ ક્રોધ પણ જો અનન્નરે; જીવનું અજીવનું એમ તો, અનન્યપણું આપન્ન રે... અજ્ઞાનથી. ૧૧૩ એમ અહીં જે જીવ તે, અજીવ નિયમથી હોય રે; प्रत्यय-भ-भा, त्वेष सय ३... सशानथी. ११४ હવે તુજ મતે ક્રોધ અન્ય જો, ઉપયોગાત્મ ચેતન અન્ય રે;
તો જ્યમ ક્રોધ ત્યમ પ્રત્યયો, કર્મ નોકર્મ પણ અન્ય રે... અજ્ઞાનથી. ૧૧૫ ગાથાર્થ - જેમ ઉપયોગ જીવથી અનન્ય છે, તેમ જો ક્રોધ પણ અનન્ય હોય તો જીવનું અને અજીવનું એક અનન્યપણું આવી પડ્યું. ૧૧૩
એમ તો અહીં જે જ જીવ છે તે જ નિયમથી તથા પ્રકારે અજીવ હોય છે, પ્રત્યય-નોકર્મ-કર્મોના એકત્વમાં આ દોષ છે. ૧૧૪
હવે જો હારા મતે ક્રોધ અને ઉપયોગાત્મા ચેતયિતા અન્ય હોય છે, તો જેમ ક્રોધ તેમ પ્રત્યય-કર્મ-નોકર્મ પણ અન્ય છે. ૧૧૫
आत्मख्यातिटीका न च जीवप्रत्ययोरेकत्वं - यथा जीवस्यानन्य उपयोगः क्रोधोपि तथा यद्यनन्यः । जीवस्याजीवस्य चैवमनन्यत्वमापत्रं ॥११३॥ एवमिह यस्तु जीवः स चैव तु नियमतस्तथाजीवः । अयमेकत्वे दोषः प्रत्ययनोकर्मकर्मणां ॥११४॥ अथ ते अन्यः क्रोधोऽन्यः उपयोगात्मको भवति चेतयिता । यथा क्रोधस्तथा प्रत्ययाः कर्म-नोकर्माप्यन्यत् ॥११५॥ आत्मभावना -
न च जीवप्रत्ययोरेकत्वं - अने -प्रत्ययन व नथी - यथा - हेभ जीवस्यानन्यउपयोगः - वने उपयोग अनन्य - अभिन्न छ, तथा - तम यदि - क्रोधोपि अनन्यः - प ५ अनन्योय, (a) एवम् - अम जीवस्य अजीवस्य
च - पर्नु भने पर्नु अनन्यत्वं आपन्नं - अनन्यपY आपन युं, भावी ५.यु. ।११३|| एवम् - अम इह यस्तु . जीवः - ४४७१ स चैव तु -४ तो प्रगट नियमतस्तथा जीवः - नियमथी तथारे होय, अयम् - मा प्रत्ययनोकर्मकर्मणां एकत्वे दोषः - प्रत्यय-नोभ-ना भोप छ. ॥११४|| अथ - ४वे ते -
मते अन्यो क्रोधः - 31 अन्य उपयोगात्मा चेतयिता अन्यः भवति - ७५योगात्मा येतायत अन्य धेय छ,
૩૧