Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

SR No.: 022382
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh
Publication Year: 2013
Total Pages: 360
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati & Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 59

११/२
• प्रदेशत्वव्याख्यानम् । (૬) પ્રદેશ– અવિભાગી પુદ્ગલ ક્ષેત્રભાવ જે વ્યાપ્યો છે, (૭) ચેતનતા અનુભૂતિ, (૮) અચેતનભાવ અનનુભવ થાપ્યો જી; (૯) મૂરતતા રૂપાદિક સંગતિ, (૧૦) અમૂરતતા તદભાવો જી, દસ સામાન્ય ગુણા, પ્રત્યકઈ આઠ આઠ એમ ભાવો જી ll૧૧/રા (૧૮૩)
અવિભાગી પુગલ (જેe) યાવત્ ક્ષેત્રઈ (વ્યાપ્યોઃ) રહઈ, તાવક્ષેત્રવ્યાપીપણું તે પ્રદેશત્વગુણ કહીઈ. (૬) વશિષ્ટ સામાન્યTUાનેવાડડદ – “'તિ.
स्वाश्रयव्यापित्वमविभागिनि पुद्गले तु प्रदेशत्वं हि, चेतनता स्वानुभूतिरुक्ताऽचेतनत्वं तु विपर्ययेण। मूर्त्तता रूपादिमत्ता स्याज्ञयाऽमूर्तता व्यत्ययेन,
दश सामान्यगुणा विज्ञेयाः प्रतिद्रव्यमष्टौ तत्त्वेन ।।११/२॥ प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् – (६) अविभागिनि पुद्गले तु प्रदेशत्वं हि स्वाश्रयव्यापित्वम्। (७) र्श स्वानुभूतिः चेतनता उक्ता । (८) विपर्ययेण तु अचेतनत्वम् । (९) मूर्त्तता रूपादिमत्ता स्यात् । (१०) क अमूर्त्तता व्यत्ययेन ज्ञेया। (इत्थं) दश सामान्यगुणाः विज्ञेयाः। प्रतिद्रव्यं तत्त्वेन अष्टौ ।।११/२।।
(६) प्रदेशत्वं हि षष्ठो गुण उच्यते । “हि हेतौ पादपूर्ती च” (प.ना.मा.४३) इति परमानन्दीयनाममालायां मकरन्ददासवचनादत्र पादपूर्ती हि: बोध्यः। अविभागिनि = निर्विभागे तु = एव पुदगले का परमाणुलक्षणे स्वाश्रयव्यापित्वं = स्वावगाढक्षेत्रव्यापित्वं प्रदेशत्वम् । “तु पादपूरणे भेदे समुच्चये
અવતરણિકા - હવે બાકીના સામાન્યગુણોને જ ગ્રંથકારશ્રી બીજા શ્લોક દ્વારા જણાવે છે :
શ્લોકાર્થ:- અવિભાગી પુગલમાં પ્રદેશત્વ એ સ્વાશ્રયવ્યાયિત્વ સ્વરૂપ છે. સ્વાનુભૂતિ એ ચેતનતા ગુણ છે. તેનાથી વિપરીત અચેતનતા ગુણ છે. મૂર્તતા રૂપાદિવૈશિટ્ય સ્વરૂપ છે. તેના વિપર્યાસથી અમૂર્તતા જાણવી. આમ દસ સામાન્યગુણ જાણવા. દરેક દ્રવ્યમાં પરમાર્થથી આઠ ગુણ હોય છે. (૧૧/૨)
પ્રદેશત્વ ગુણનું નિરૂપણ / યાખ્યાર્થ - પરમાનંદીયનામમાલામાં મકરન્દદાસે હેતુ અને પાદપૂર્તિ અર્થમાં “દિ જણાવેલ છે. તે મુજબ અહીં પાદપૂર્તિ અર્થમાં “દિ' જાણવો. (૯) પ્રદેશત્વ એ છઠ્ઠો ગુણ કહેવાય છે. મૂળ શ્લોકના સે પ્રથમ પાદમાં રહેલ “તું” શબ્દ અવધારણ = જકાર અર્થમાં પ્રયોજાયેલ છે. આ અંગે વિશ્વપ્રકાશએકાક્ષરકોશમાં મહેશ્વરકવિએ જણાવેલ છે કે “(૧) પાદપૂર્તિ, (૨) ભેદ, (૩) સમુચ્ચય અને (૪) અવધારણ અર્થમાં # પુસ્તકોમાં “ખેત્ર પાઠ. કો.(૧૩)નો પાઠ લીધો છે. જે પુસ્તકોમાં “વ્યાપિઉ' પાઠ. સિ. + કો.(૯+૧૧) + આ.(૧)નો પાઠ લીધો. ૪ પુસ્તકોમાં “થાપિઓ પાઠ. કો.(૧૩) + આ.(૧)નો પાઠ લીધો છે. જે પુસ્તકોમાં “અમૂર્તતા” પાઠ. આ.(૧)નો પાઠ લીધેલ છે. • પુસ્તકોમાં “એ” પાઠ. આ.(૧)નો પાઠ લીધેલ છે. આ પુસ્તકોમાં “કહીઈ નથી. આ.(૧) + કો.(૧૩)માં છે.