Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

SR No.: 022382
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh
Publication Year: 2013
Total Pages: 360
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati & Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 224

ચ
સ
प
रा
मु
र्श
१८३४
ઇન
ज्ञानस्वरूप आत्मा
(૧૧) પરમભાવ પારિણામિકભાવ પ્રધાનતાઈ લીજઈ જી,
એ વિણ *મુખ્યરૂપ કિમ દ્રવ્યઈ પ્રસિદ્ધ રીતઈ દીજઈ જી ?; એ સામાન્ય સ્વભાવ ઈગ્યારહ, સકલ દ્રવ્યનઈ ધારો જી,
चरमम् एकादशं सामान्यस्वभावं प्रतिपादयति - 'पारणामिके 'ति । पारिणामिकभावो जिनोक्तः परमभावः प्रधानत्वेन,
तं विना द्रव्ये सिद्धरीत्या मुख्यरूपं कथं दीयेत ? | एवञ्चैकादश सामान्यस्वभावा हि सर्वद्रव्येषु,
सुयशोवादमिह विस्तारयतु जिनागमार्थं मनसि विचार्य । ।११/१२ । । प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् - जिनोक्तः पारिणामिकभावः प्रधानत्वेन परमभावः । तं विना द्रव्ये सिद्धरीत्या मुख्यरूपं कथं दीयेत ? एवं च सर्वद्रव्येषु एकादश हि सामान्यस्वभावाः । जिनागमार्थं मनसि विचार्य इह सुयशोवादं विस्तारयतु । ।११/१२।।
[0]
..
“तांस्तान् भावान् परिणमति इति पारिणामिकः " (द.श्रु.स्क. अध्य. ४ / नि. २९ चू. पृ. ३०) इति का दशाश्रुतस्कन्धचूर्णिप्रदर्शितरीत्या जिनोक्तः सर्वज्ञतीर्थकरप्रदर्शितः पारिणामिकभावः स्वलक्षणीभूतः प्रधानत्वेन सर्वभावेषु मुख्यत्वेन परमभावः = परमभावाभिधानः स्वभावः कथ्यते । तदुक्तम् आलापपद्धतौ “पारिणामिकभावप्रधानत्वेन परमस्वभावः” (आ.प. पृ.१२) इति । यथा 'ज्ञानस्वरूप आत्मा' અવતરણિકા :- છેલ્લા અગિયારમા સામાન્યસ્વભાવનું ગ્રંથકારશ્રી પ્રતિપાદન કરે છે :
પરમભાવ સ્વભાવની ઓળખાણ
શ્લોકાર્થ :- જિનેશ્વર ભગવાને બતાવેલ પારિણામિક ભાવ મુખ્ય હોવાથી પરમભાવ તરીકે કહેવાય છે. તેના વિના દ્રવ્યમાં પ્રસિદ્ધ પદ્ધતિ મુજબ મુખ્ય સ્વરૂપ કઈ રીતે આપી શકાય ? આ રીતે સર્વ ॥ દ્રવ્યોમાં સામાન્ય સ્વભાવો અગિયાર જ છે. આમ જિનાગમના અર્થને મનમાં વિચારીને અહીં સુંદર વર્ણવાદને ફેલાવો. (૧૧/૧૨)
યશોવાદને
સ
વ્યાખ્યાર્થ :- ‘તે તે ભાવરૂપે પરિણમે તે પારિણામિક ભાવ’ આ મુજબ દશાશ્રુતસ્કન્ધચૂર્ણિમાં જિનોક્ત પદ્ધતિથી દર્શાવેલ છે. તે સર્વજ્ઞ તીર્થંકર ભગવંતે બતાવેલ સ્વલક્ષણાત્મક = અસાધારણ એવો પારિણામિક ભાવ સર્વ ભાવોમાં મુખ્ય છે. તેથી જ તે પારિણામિક ભાવ ‘૫૨મભાવ’ નામનો સ્વભાવ કહેવાય છે. દિગંબર દેવસેનજીએ આલાપપદ્ધતિ ગ્રંથમાં જણાવેલ છે કે ‘પારિણામિક ભાવ સર્વ ભાવોમાં * B(૨)માં ‘સ્વરૂપ’ પાઠ. 8 P(૨)માં ‘દ્રવ્ય કિમ રૂપે' પાઠ. જે પુસ્તકોમાં ‘રીતિં’ પાઠ. લા.(૨)નો પાઠ લીધો છે. કો.(૧)માં ‘દ્રવ્યનય' પાઠ. ♦ કો.(૧૩)માં ‘સ્વભાવ’ નથી.
આગમ અર્થ વિચારીનઈ જગિ, સુજસ વાદ વિસ્તારો જી ॥૧૧/૧૨॥ (૧૯૪) સ્વલક્ષણીભૂત પારિણામિકભાવ, પ્રધાનતાઈ પરમભાવ સ્વભાવ (લીજઈ=) કહિજઈ. જિમ જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા.
=
=
११/१२
=
-