________________
Gળ
x
x
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ ૧૪. અચેતનત્વ ૧૫. મૂર્તત્વ. ૧૬. અમૂર્તત્વ | ૧ | X | ૧ | ૧ | ૧ | ૧ | પ
કુલ ગુણો | ૬ | ૬ | | ૩ | ૩ | ૩ | ૩ | ૨૪ દરેકના મળીને કુલ ગુણો ૨૪ - ૧૦ સામાન્ય ગુણો ચેતનત્વ, મૂર્તત્વ
+ ૧૬ વિશેષ ગુણો અચેતનત્વ, અમૂર્તત્વ
૨૬ કુલ ગુણો તેમાંના ચેતનત્વ, અચેતનત્વ, મૂર્તત્વ અને અમૂર્તત્વ - એ બંને જોડકામાંનો ગમે તે એક હોય, બન્નેય સાથે ન હોય. માટે તે બે બાદ જતાં ૨૪ની સંખ્યા થશે. ભાવાર્થ -
પૂર્વમાં દસ સામાન્ય ગુણો અને સોળ વિશેષ ગુણો બતાવ્યા. સામાન્ય ગુણોને અને વિશેષ ગુણોને ભેગા કરવાથી ૨૦ ગુણોની પ્રાપ્તિ થાય; તોપણ ચેતનત્વ અને અચેતનત્વ બંને સાથે રહેતા નથી તથા મૂર્તિત્વ અને અમૂર્તત્વ બંને સાથે રહેતા નથી. તેથી બંને જોડકામાંથી એક-એકની પ્રાપ્તિ છે. બંને સાથે બધાં દ્રવ્યોમાં પ્રાપ્ત થતા નથી માટે તે બંને બાદ કરતાં ૨૪ની સંખ્યા સામાન્ય અને વિશેષ ગુણોની પ્રાપ્ત થાય છે.
૧૬ વિશેષ ગુણોના આશ્રયભૂત ગુણના ભેદથી દ્રવ્યનો ભેદ સ્વીકારીને મૂળ દ્રવ્યોની કુલ સંખ્યા કેટલી છે ? તે કુલ દ્રવ્યોથી ૨૪ સંખ્યા બતાવેલ છે.
-: સ્વભાવોઃદિગંબર માન્યતાનુસાર દ્રવ્ય, ગુણ, પર્યાયથી અતિરિક્ત સ્વભાવનો ભેદ છે. તેની દૃષ્ટિ મુજબ ૧૧ સામાન્ય સ્વભાવો છે અને ૧૦ વિશેષ સ્વભાવો છે. તે હવે બતાવે છે. મૂળ બોલ :
(a) ૧૧ સામાન્ય સ્વભાવોઃ- (૧) અસ્તિ સ્વભાવ, (૨) નાસ્તિ
